Dünya Gazetesi'nden Sadi Özdemir'in Yazısı...
Bu konuya girmek iki soru daha soralım; bütün konutları yabancılar mı alıyor? Her konut alan yabancı vatandaşımız mı oluyor?
Başlık da dâhil üç sorunun cevabı da “Hayırla başlıyor. Yabancıların toplam konut pazarındaki payı çok düşük ve konut alan her üç yabancıdan sadece biri vatandaşlık alıyor.
Bu durumda yabancıya satışı yasaklasanız da konut fiyatları ve kiralar düşmez, hatta yükselmesini daha da ivmelendirebilir.
Çünkü konut fiyatlarını ve kiraları yükselten iki temel sebep var. Birincisi, son 1,5 yılda pandeminin, Ekim - Aralık 2021 dönemindeki kur atağının ve son olarak da Rusya-Ukrayna Savaşının etkisiyle inşaat malzemeleri fiyatlarının dolar bazında en az iki misli artmasıdır.
İkinci sebep ise Türkiye’de üç yıldır pazardaki talebin ancak yarısı kadar konut üretilebilmesi, yani konut arzındaki eksikliktir. İnşaat sektöründe birçok şirket yabancıların konut alımında sağlanan nakit girişle genel konut üretimini sürdürebiliyor.”
Yabancı kaç konut alıyor, kaçı konutla vatandaş oluyor?
Yabancıya konut satışı, günlük popülist siyasetin ana gündem maddesi olmaya devam ediyor.
Ne yazık ki verisiz, bilgisiz yorumların başköşesinde “Yabancılar ülkeyi ele geçiriyor ya da iktidar vatanı satıyor” söyleminin eskimeyen suçlusu da ‘yabancıya konut üreten ve satan inşaat sektörü’ oluyor.
Çünkü bu yabancılar 250 bin dolara konut alınca hemen Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olabildikleri için ülke yabancılarla dolmuş taşmış sanılıyor.
Sosyal medyaya göre bu yolla vatandaş yapılanların sayısı çoktan 10 milyonu da geçmiş. İçişleri Bakanı Sayın Süleyman Soylu bu konuda hem de Suriyeli sığınmacılar özelinde detaylı açıklama yaptı ama biz yine de rakamlara bakalım; 2021 yılında Türkiye’de satılan konut sayısı 1 milyon 491 bin 856 adet.
Bu kadar konutun 58 bin 576’sını yabancılar almış. Yani bir yılda satılan her 100 konuttan 3,9’unu yabancılar almış. Sanılıyor ki her konut alan yabancı da vatandaş oluyor.
Oysa Türkiye’de konut alan yabancıların ortalama üçte biri vatandaş oluyor. Yıllık tablo böyle de acaba yabancıya satışta son aylarda mı hızlı bir artış var?
Son aylık veri 2022 Mart ayı konut satışlarıydı. Mart ayında 134 bin 170 konut satılmış. Bu konutların da yüzde 4,1’ini yabancılar almış.
Yani tablo yakın zamanda da pek farklı değil. Türkiye’de sığınmacı, mülteci temelli yabancı düşmanlığı ne yazık ki günlük siyasetin ana malzemelerinden biri.
Yabancıya konut ve vatandaşlık meselesi de bu noktadan hareketle lanetleniyor. Ancak, sığınmacı ya da mülteci sınıfında kalan yabancılar zaten konut alabilen güce sahip değil.
400 bin dolar çok mu yüksek?
Konut Geliştiricileri ve Yatırımcıları Derneği (KONUTDER) Başkanı Altan Elmas, uzun süredir bu konuda siyasette ve medyada tezvirat yapıldığını düşünüyor.
Başkan Elmas, şöyle konuşuyor: “Geçen yılın Ağustos ayından beri ‘yabancıya ucuz satış yüksek gösterilip hulle satışlar yapılıyor’ ya da ‘vatandaşlık ucuza gidiyor’ diye konuşuluyor.
Sonra buna ‘yabancıya satış konut fiyatlarını ve kiraları yükseltiyor, bizim vatandaşımız mağdur oluyor’ söylemi de eklendi.
Bir de yakın zamanda Kanada Başbakanının ‘yabancıya konut satışını durdurabiliriz’ şeklindeki sözleri duyulunca bizdeki tezvirat daha da arttı ve sonunda ‘yabancıya vatandaşlık için başvuru hakkı sağlayan en az konut değerinin 400 bin dolara yükseltilmesi’ kararlaştırıldı.
Oysa konut fiyatlarının ve kiraların yükselişinin iki temel sebebi konut arzı eksikliği ve maliyetlerin çok yükselmiş olmasıdır.
Bu ülkede vatandaşlık için alt sınır 1 milyon dolarken 6 yılda sadece 50 kişi vatandaş olmuştu. 250 bin dolara indirilince yılda ortalama 20 bin kişi vatandaş oldu.
Türkiye’de vatandaşlık için konut alabilen yabancılar genellikle kendi ülkelerinde orta sınıfı temsil ediyor. Doktor, mühendis, esnaf ve küçük girişimciler.
300 bin dolarlık konut fiyatıyla karşılaşınca nefesleri kesiliyor, alamıyorlar. 400 bin dolar onlar için çok fazla. Eski kafa bakışla memlekete fayda sağlanması mümkün değil.”
Cari açık büyürken döviz gelirine darbe vurulur mu?
Türkiye, 2021’de yabancılara 58 bin 576 konut satarak konut satışından 10 milyar dolar döviz girdisi sağladı. Bu yıl ise 13 milyar dolarlık bir gelir bekleniyordu.
Ancak, yabancıya vatandaşlık amaçlı konut satışında alt limit 250 bin dolardan 400 bin dolara çıkarılırsa bu hedef büyük ihtimalle tutmayacak.
Rusya-Ukrayna Savaşının enerji fiyatlarını uçurması yüzünden Aralık 2021, Ocak, Şubat ve Mart 2022’de 4 aylık enerji faturası 33 milyar dolara yükselmişken, Türkiye’nin cari açığı yeniden hızla büyürken, ülkeye döviz getiren önemli bir faaliyete darbe vurmak kendi ayağına kurşun sıkmak gibi. Üstelik bu kararla ne konut fiyatları ne de kiralar ucuzlayacak.
KONUTDER Başkanı Altan Elmas bu konuda da çok dertli.
Elmas, “Yabancıya satış kaç ilimizde yapılıyor? Mesela Malatya’da kaç yabancı ev almış da konut ve kira fiyatlarını yükseltmiş. Bir kere yabancıya konut satışı ülke genelinde yaygın değil.
Birkaç vilayetimizde satış var o da o ilimizdeki satışlarda çok düşük paya sahip, fiyatları ve kiraları yükseltmede etkisi sıfır.
Mesela Antalya’da Ruslar Şubat ayında 509 konut almışlar, Mart ayında ise 547 tane. Yabancıya satıştan sağlanan gelirler, son üç yılda inşaat sektörünün genel konut üretimini sürdürmesinde çok önemli bir mali güç oldu.
Konutta arz eksikliği devam ederken yabancıya fren koyup mevcut konut üretimine de darbe vurmak konut fiyatlarını ve kiraları daha da yükseltir.
Biz yabancıya konut satışını artırmak için 10 yıldır çalışıyoruz. 2012’de 1 milyar dolar olan yabancıya satışı, 2021’de 10 milyar dolara çıkarmışız. Şimdi buna darbe vuruluyor.
Bu rakam kısa sürede 25 milyar dolar olabilirdi. İnşaatın yüzde 80’i yerli girdidir ve bu da ihracat yapan birçok sanayi sektörümüzün yerlilik oranından daha yüksektir.
Türkiye’den ev alan her yabancı, Türkiye’de başka konularda para harcamaya da devam eder. Önemli bir kısmı burada iş kurar, istihdam ve ihracata katkı sağlar” diyor.
