Hürriyet Gazetesi'nden Noyan Doğan'ın Yazısı... Bankadan kredi kullanırken yapılan hayat sigortaları sürekli şikâyet konusudur. Kimileri maliyeti artırdığı gerekçesiyle sigortayı gereksiz buluyor, kimileri bankaların sigortayı zorunlu tutmasından yakınıyor, kimileri ‘haberim olmadan sigorta yapılmış’ deyip mahkemelere başvuruyor, kimileri ‘sigorta vardı ama şirket ödemedi, kredi üzerimize kaldı’ diye şikayet ediyor. Hayat sigortaları konusunda mahkemelerde açılmış birçok dava bulunuyor. Bu davaların kiminde yargı, tüketiciyi haklı bulurken, kiminde bankaları ve sigorta şirketleri lehine karar veriyor. Geçtiğimiz ay ise kredi bağlantılı sigortala yönelik iki düzenleme yapıldı. Bunlardan biri Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (SEDDK) yayınladığı genelge, diğeri ise Meclis’ten geçerek yasalaşan Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun. Her iki düzenleme ile kredi ile bağlantılı hayat sigortalarında tüketicilerin, bankaların ve sigorta şirketlerinin hakları net bir şekilde ortaya kondu. Böylece yıllardır süren ve mahkemelere yansıyan tartışmalar da bitti. Peki, kredi bağlantılı hayat sigortalarında tüketicilerin ve bankaların hakları neler? Bankalar kredi verirken hayat sigortasını zorunlu tutabilirler mi? Hayır, tutamazlar. Bankalar, kredi verirken sigorta konusunda tüketiciye iki ayrı paket sunmak zorunda. Biri, hayat sigortasının da içinde olduğu paket, diğeri ise sigortasız paket. Hayat sigortasının bankadan yaptırılması halinde daha uygun faiz oranları ve kredide daha esnek şartlar sunulabilir. Sigorta yaptırılmazsa ne olur? Bu durumda bankanın tüketiciyi riskli görüp, kredi vermeme hakkı olduğu gibi bankanın daha yüksek faiz oranları veya daha ağır kredi şartları öne sürme hakkı da bulunuyor. Banka hayat sigortası talep edebilir mi? Edebilir, bankanın böyle bir hakkı var. Sigortayı bankadan yaptırmak zorunda mıyım? Değilsiniz, başka bir sigorta şirketinden hayat sigortası yaptırıp, poliçeyi bankaya verebilirsiniz ve banka bu poliçeyi kabul etmek zorunda. Bankanın, başka yerden yapılmış hayat sigortasını kabul etmiyorum deme hakkı da bulunmuyor. Ancak banka, kredinin miktarı, vadesi ile uyumlu ve başta vefat, sakatlık, işsizlik, riskli hastalıkları kapsayan detaylı bir poliçe isteyebilir. Bu durumda bankanın istediği şartlara uygun bir poliçeyi başka bir sigorta şirketinden yaptırıp, bir ay içinde bankaya sunmak zorundasınız. Bankadan yapılan sigortanın priminin yüksek olduğu söyleniyor. Başka şirketten sigorta yaptırırsam daha avantajlı olur mu? Bu durum tamamen bankanın krediyi kullandırırken isteyeceği hayat sigortasının içeriğine bağlı. Banka geniş kapsamlı bir sigorta isterse, başka bir şirketten de sigorta yaptırılsa, prim yüksek ya da bankanın sunduğu ile aynı olabilir. Tek tek sigorta şirketlerine, ‘banka benden böyle bir poliçe istedi, bunun primi ne kadar?’ deyip, araştırmalısınız. 6)Kredi kullanırken bankadan sigortayı yaptırıp, sonra da tüketici mahkemesine başvurarak, poliçeyi iptal ettirirsem primi iade alabilir miyim? Alabilirsiniz, ancak bu durumda kredinin şartları değişeceği için bankanın yeniden kredi şartlarını belirleme ve sizi sigortasız sayarak, daha ağır şartlar öne sürme hakkı da bulunuyor. Krediyi imzalarken içinde sigorta evrakları da oluyor, bankanın bilgilendirmesi gerekmiyor mu? Bilgilendirmesi gerekiyor. Bankalar, kredi kullandırırken, başta hayat sigortası olmak üzere yapacakları tüm sigortalarda tüketiciyi hem yazılı hem de kısa mesajla bilgilendirecek ve bilgilendirme metni tüketici tarafından mutlaka imzalanacak. Uzaktan yapılan kredi işlemlerinde bilgilendirme metninin imza karşılığı verilmesi gerekmeyecek ancak tüketiciye bilgilendirme metnini incelemesi için süre tanınacak. Tüketicinin açık talebi olmadan ve bilgilendirme metnini imzalamadan kredi ile bağlantılı sigorta yapılamayacak. Hayat sigortası olsa da bazı durumlarda sigorta şirketi vefat edenlerin kredi borcunu neden ödemiyor? Bu durum tamamen yapılan sigortanın içeriğinden kaynaklanıyor. Örneğin, yapılan hayat sigortası, kanser gibi riskli hastalıkları kapsamıyorsa ve kredi kullanan bu hastalıklar nedeniyle vefat etmişse o zaman sigorta şirketi ödeme yapmaz. Hayat sigortası tüketicinin beyanına göre yapılıyor ve yapılırken de tüketiciye, ‘kanser, kalp gibi riskli hastalıklarınız var mı?’ diye soruluyor. Kredi kullanan, ‘hiçbir rahatsızlığı yok’ deyip de kredi süresi sırasında bu hastalıklardan dolayı vefat ederse, sigorta şirketi bunu tespit edip, yanlış beyan sayarak, ödemeyi reddeder. Tüketicinin yapması gereken, öncelikle doğru beyanda bulunmak; ikincisi de yapılan poliçenin kapsamını ve poliçenin hangi durumlarda geçerli olacağını incelemek. Kredi sırasında banka sigorta yapmayı unutur ya da atlarsa sigorta yaptırmadığı için bankaya dava açabilir miyim? Kredi kullanırken hayat sigortası zorunlu olmadığından tüketicilerin, ‘banka sigorta yaptırmadı’ diyerek dava hakkı bulunmuyor. Banka kredi kullanırken sigorta yapıp, sonrasında yenilemezse sorumluluk kimde olacak? Kredi vadesi boyunca, sigortanın yenilenmesinin sorumluluğu tüketiciye, sigorta sözleşmesinin yenilenmesine ilişkin bildirim yapma sorumluluğu ise bankaya ait. Sigorta yapılınca kredinin maliyeti artıyor, bankalar neden sigortada ısrar ediyor? Hayat sigortası hem tüketiciyi hem bankayı koruyor. Örneğin, konut kredisi kullandınız, kredi süresi içinde vefat ederseniz borç, vefat edenin yakınlarına kalıyor. Sigorta yoksa ve geride kalanlar borcu ödeyemezlerse, konut, ipotekli olduğu için bankaya geçiyor. Hayat sigortası varsa devreye sigorta giriyor ve bankaya olan borcu ödüyor, konut da ölen kişinin varislerine kalıyor.