Hazine ve Maliye Bakanlığı, tapu işlemlerinde düşük satış bedeli beyanı yapanlara karşı geniş çaplı bir denetim süreci başlattı. Yeni yapay zekâ destekli dijital analiz sistemiyle birlikte, 2020-2025 yılları arasındaki tüm gayrimenkul satışları detaylı şekilde inceleniyor.
Bakanlık, düşük rayiç bedel beyanı nedeniyle devletin uğradığı vergi kayıplarını telafi etmeyi amaçlıyor. Bu kapsamda, piyasa değerinin altında gösterilen konut ve arsa satışları tek tek mercek altına alındı. Şüpheli işlemler tespit edilerek, ilgili vatandaşlara yazılı tebligatlar gönderilmeye başlandı.
Gerçek Değerin Altında Beyan Edene Ceza Yolda
Mevzuata göre, tapu harcı alıcı ve satıcı tarafından satış bedelinin %4’ü üzerinden ödeniyor. Ancak birçok satış işlemi, daha az vergi ödemek için düşük beyanla gerçekleştiriliyor. Bu uygulamaya son vermek isteyen Maliye, Gelir İdaresi Başkanlığı aracılığıyla güçlü bir dijital sistem kurdu. Sistem, beyan edilen bedelleri bölgesel piyasa verileriyle karşılaştırıyor.
Gerçek satış değerinin altında beyan yapıldığı tespit edilen işlemlerde, eksik kalan tapu harcı, gecikme faiziyle birlikte tahsil edilecek. Ayrıca, ilgili kişilere vergi ziyaı cezası ve idari para cezaları da uygulanabilecek.
Geriye Dönük İnceleme ve Yazılı Savunma Süreci
Denetim süreci özellikle İstanbul, Ankara ve İzmir gibi büyükşehirlerdeki işlemleri kapsıyor. Bakanlık, 2020-2025 arasındaki tüm tapu kayıtlarını tarıyor. Şüpheli görülen işlemler için vatandaşlara yazılı uyarılar gönderilerek, açıklama talep ediliyor. Vatandaşlar, gerekli belgelerle birlikte savunma sunarak beyanlarını izah edebilecek.
Rayiç Bedel Nedir ve Nasıl Hesaplanır?
Rayiç bedel, bir taşınmazın bulunduğu bölgede, benzer nitelikteki gayrimenkullerin ortalama piyasa değerine göre belirlenen tahmini değerdir. Vergilendirme ve tapu işlemleri gibi birçok alanda temel ölçüt olarak kullanılır.
Valilikler bünyesindeki rayiç bedel komisyonları, taşınmazın türü, konumu, çevresel özellikleri ve emsal satış fiyatlarını dikkate alarak bu bedelleri belirler.
Örnek hesaplama için aynı mahallede yer alan, benzer büyüklük ve özellikteki üç konutun piyasa fiyatları ve geçmiş rayiç bedelleri incelenir. Bu verilerden ortalama alınarak, ilgili taşınmazın rayiç değeri belirlenir.