Sözcü Gazetesi'nden Batuhan Serim'in haberine göre, TÜİK’e göre haziranda enflasyon yıllık yüzde 78,62, aylık yüzde 4,95 arttı. ENAG’a göre ise enflasyon yıllık 175,55 olarak gerçekleşti. Enflasyondaki artışla ve yabancılara konut satışıyla birlikte son dönemde ev kiraları ve satın alma bedelleri de rekor seviyelere ulaştı. İktidar, halktan gelen yoğun tepki karşısında kira artış oranlarına geçici olarak yüzde 25 zam sınırlaması getirdi. Ancak bu sınırlama ne kiracıları ne de ev sahiplerini mutlu etti. Ayrıca bu düzenleme, kira bedellerinin daha da yükselmesine neden oldu… İstanbul Bakırköy Meydanı’nda ev sahibi ve kiracılara mikrofon uzattık, “Yüzde 25 sınırlaması kiracı ve ev sahiplerinin derdine deva oldu mu?” diye sorduk. Verilen yanıtlar şöyle oldu: “MÜLTECİ GİBİ 10 KİŞİ AYNI EVDE YAŞIYORUZ” Kiracı Vedat Kutluay: “Şu an 5 bin lira kira veriyorum, 1 ay sonra sözleşmem bittiğinde kiram 7 bin liraya çıkacak… Kira zam oranını indirip başka bir şeye zam yapınca bize bir faydası olmuyor ki… Her şeyde indirim olsa o zaman bize yararı olur. Şu an 4 bin lira maaşla çalışıyorum, asgari ücrete bile değil… İznim yok, sigortam yok… (Kirayı nasıl ödüyorsunuz?) Ortaklaşa… Evde 10 kişi yaşıyoruz. Ev 3 artı 1. (Nasıl yaşıyorsunuz o kadar fazla kişi?) Mecburiyetten. Şu an ülkemde mültecilerle kendimi eşdeğer görüyorum. Hiçbir farkımız yok. Baştakiler kendilerini bizim yerimize koysun. Bizi anladıkları zaman onlar zaten bir düzenleme yapacak… 40 bin TL, 100 bin TL maaş al, ondan sonra ‘ben asgari ücrete zam yaptım…’ Senin verdiğin asgari ücret benim evimin kirası… Ben 10-15 kişi mülteci gibi yaşayacağım ki kiramı ödeyebileyim.” “ENFLASYON ORANININ ALTINDA” Ev sahibi Sinan Kitapçı: “Olmadı. Biz her yılın ilk ayında enflasyon oranında kirayı yükseltiyorduk. Şimdi maalesef enflasyon oranının altında kaldı. Ama yapacak da bir şey yok… İnsanların gelir seviyesine de bakmak lazım. İnsanları ezmemek lazım.” “KİRA ÖDEMEK İÇİN EŞTEN DOSTTAN BORÇ ALIYORUZ” Kiracı Müslüm Kesici: “Hayır olmadı. Kira kontratım, yüzde 25 sınırlamasından önce yenilendi, yaklaşık yüzde 50 arttı. Yüzde 25 sınırı gelmesine rağmen, yüzde 50 artışı beğenmiyorlar… ‘Oğlum gelecek, kızım oturacak’ gibi binbir türlü bahaneyle bizi evden çıkartmaya çalışıyorlar. Ödediğim kira 4100 lira. Şimdi mahkemelik olduk… (Kirayı ödemekte zorlanıyor musunuz?) Hem de müthiş şekilde zorlanıyoruz… Kiramızı ödemek için eşten dosttan borç alıyoruz. Borç harçla kira yatırıyoruz.” “‘ENFLASYON YÜZDE 80’ DİYORSUNUZ; EV SAHİBİNE ‘YÜZDE 25 ZAM YAP’ DİYORSUNUZ” Ev sahibi Necmettin Dönmez: “Kanuna uyduk ama enflasyona göre çok düşük. ‘Enflasyon yüzde 80’ diyorsunuz; ev sahibine ‘yüzde 25 yap’ diyorsunuz. Birden bire her şeyin fiyatı uçtu. Biz başka türlü ‘uçmayı’ bekliyorduk, tam tersine ‘uçtuk’ Allah halkın yardımcısı olsun.” “TÜRKİYE’NİN DURUMU HİÇ İÇ AÇICI DEĞİL” Kiracı Nazım Aslan: “Hayır olmadı. Bağcılar’da 2 bin lira kira ödüyorum… (Bütçenizi zorluyor mu?) Emekli adamım ben, başka gelirim yok ki… Türkiye’nin durumu hiç iç açıcı değil. (Kiralara nasıl bir düzenleme getirilmeli ki rahat edebilin?) İmkanı yok onun. Ben öyle bir rahatlama olacağını sanmıyorum. Hayat çok pahalı.” “MEMLEKET BİTMİŞ!” Ev sahibi Necmettin Dönmez: Bizim derdimize ne deva olacak? Memleket bitmiş! Bizim zamanımızda iyiydi. Şimdi vatandaşın ayakta kalması bile çok zor.” AVUKAT KABAOĞLU KİRA SINIRLAMASINI DEĞERLENDİRDİ Konunun hukuki boyutunu ise Avukat Tuğçe Kabaoğlu değerlendirdi. Kabaoğlu’nun sorularımıza verdiği yanıtlar şu şekilde: “KORUYUCU OLMADI” 1) Yüzde 25 sınırlaması kiracı ve ev sahiplerinin derdine deva oldu mu? Maalesef her iki taraf açısından koruyucu olamamıştır. Geçimini kiradan karşılayan mülk sahipleri enflasyon ve ekonomik kriz karşısında mağdur olabilmektedir. Acil ihtiyacı olmayan mülk sahipleri ise beklemeye geçerek kira sözleşmelerini askıya almaktadır. “KİRA BEDELLERİNİN YÜKSELMESİNE NEDEN OLDU” Düzenleme mevcut kiracılar için geçerli olduğundan evini yeni kiraya verecekler, düzenleme öncesi belirlediği rakamı artırmışlardır. Enflasyon ve ekonomik krizle birlikte bu düzenleme kira bedellerinin oldukça yükselmesine neden olmuştur. Kimi mülk sahipleri zam sınırına yakalanmamak için sözleşme tarihini 1 Temmuz 2023 tarihi sonrası yaparak sözleşmelerini zam sınırlaması kapsamından çıkarmaktadır. “ARKASINDAN DOLANIYORLAR” Mülk sahipleri kiracılara, evi satacağını, bu nedenle tahliye etmesini belirtmektedir. Bazı durumlarda mülk sahipleri yüksek bedelle kiralayabilmek ya da mevcut kiracıyla yüksek zamlı sözleşme yapabilmek için danışıklı satış yapmaktadır. Böylece danışıklı satış sonrası kira sözleşmelerini yenileyip, yüzde 25 zam sınırının arkasından dolanmaktadırlar. “DAVA SAYILARINDA SON YILLARIN EN BÜYÜK ARTIŞI YAŞANIYOR” 2) Yüzde 25 sınırlamasının ardından kiracı ve ev sahibi arasındaki anlaşmazlıklar arttı mı? Açılan dava sayısında bir artış oldu mu? Kiracı ve ev sahibi arasındaki tahliye davalarında/kira tespit davalarında ya da arabuluculuk görüşmelerinde, son yıllardaki en büyük artışın yaşandığını görmekteyiz. Hukuk davalarının yanısıra ceza dosyalarında da artışın yansımalarını görmekteyiz. Zira ülkenin mevcut durumu ile birlikte getirilen bu düzenleme, ev sahibi ile kiracı kavgalarını hatta cinayetlerini artırdığına şahit olmaktayız. “MAHKEME REDDEDEBİLECEK” 3) Taraflar yüzde 25’te anlaşamadığı zaman ne olacak? Mal sahibi geçimini kiradan karşıladığını ispat etse dahi 1 Temmuz 2023 tarihine kadar yenilenen sözleşmelerde yüzde 25’in üzerinde zam yapamayacaklarından, mal sahibi, ‘anlaşamadıkları’ gerekçesiyle kiracıyı çıkaramayacaktır. Ev sahibinin dava açma hakkı elbette ki var ancak yasa hükmü mahkemeyi de bağladığı için mahkemeler, yüzde 25’i eğer kiracı vermeyi kabul etmiş veya vermiş ise açılan tahliye/kira tespit davalarını reddedebilecektir. “ANAYASA MAHKEMESİ’NE BAŞVURABİLİR” 4) Kiraya yüzde 25’in üzerinde bir artış yapmak kanunen mümkün mü? Yeni düzenleme, 5 yılı dolduran kiracılar açısından bakıldığında; mal sahipleri kira tespit davası açıp yüzde 25 limiti olmaksızın kira artışı yapabileceklerdir. Mülk sahipleri 10 yılını dolduran kiracılar için de tahliye davaları açabilmektedir. Mahkemeler yasal düzenleme karşısında kira artışını/tahliye talebini kabul etmeyebilir. Ancak genel ve özel sınırlamaların Anayasa’nın sözüne ve ruhuna uygun olması gerekmektedir. Bu nedenle, mülk sahibi Anayasa’da koruma altına alınmış olan ‘mülkiyet hakkının’ ölçüsüz bir şekilde ihlali nedeniyle Anayasa’ya aykırılıktan Anayasa Mahkemesi’ne başvurabilir.