Sözcü'den Gamze Bal'ın haberine göre, sürekli artan konut fiyatları ile yükselen konut kredi faizleri, krediyle ev sahibi olmak isteyenlerin yapması gereken aylık ödeme tutarında fırlamaya neden oldu. Merkez Bankası verilerine göre, geçen senenin başlarında İstanbul’da ortalama konut fiyatları 1,6 milyon lira iken, konut kredisi için aylık yapılması gereken ödeme tutarı 21-31 bin lira aralığında değişiyordu. Bu yıl aynı dönemde ise, konutların ortalama fiyatı 2,8 milyon lirayı aşarken; konut kredilerinin aylık ödeme tutarı 28 bin TL’den başlayıp 63 bin liraya kadar çıkıyor. Satın alınmak istenen ev sıfır değilse, kamu bankalarından kredi almak zaten pek mümkün değil; özel bankaların uyguladığı konut kredisi faiz oranları ile de neredeyse bir evi kendisine alan vatandaş, iki ev parası kadar da faiz ödemesi yapmak zorunda kalıyor. İşte konut fiyatlarının ve kredi faizlerinin geldiği seviyeden sonra krediyle ev sahibi olmanın imkansızlığı… ‘ORTALAMA’ KONUT FİYATLARI 2,8 MİLYON TL’Yİ AŞTI Merkez Bankası’nın (TCMB) son verilerine göre, ülke genelindeki 100 metrekare bir evin ortalama fiyatı 2023 Ocak itibarıyla 1 milyon 868 bin 200 liraya çıktı. Aynı dönemde İstanbul'da ise metrekare fiyatları 28 bin 910 liraya yükseldi. Yani İstanbul'da 100 metrekarelik bir konutun ortalama fiyatı ocak ayı itibarıyla 2,8 milyonu aşmış durumda. Yine de ‘acaba kira ödemek yerine ev sahibi olabilir miyim’ diye düşünenler, ilk engeli bankaların uyguladığı kredi kısıtlamasıyla yaşıyor. Son uygulamalara göre, ekpertiz değeri 1 milyon liranın altındaki evlerin yüzde 90’ı kadar kredi verilirken; ekspertiz değeri 1-2 milyon lira aralığındaki evlerin yüzde 60-70’i ve 2-5 milyon lira aralığında evlerin ise yüzde 50-60’si kadar kredi veriliyor. Ancak bunun yazılı olarak geçerliliği olsa da uygulamada karşılığı yok; bankalar genellikle en fazla 250 bin lira kredi kullandırıyor. Yine de İstanbul’da ortalama fiyattan (2,8 milyon lira) bir evi alabilmek için gerekli kredi verildi diyelim: BANKA KREDİ VERSE DE 1,1 MİLYON TL’LİK BİRİKİM GEREKİYOR Bankalar kredi kısıtlamasına gitmeyip 2,8 milyon liralık bir daire almak isteyene yüzde 60’ı kadar kredi verse bile, en fazla 1,7 milyon lirasını vermiş oluyor. Bu da, vatandaşın ortalama fiyatlı bir daireyi satın alabilmesi için bile 1,1 milyon liralık birikime sahip olması demek. Bu tutar, geçen sene bu dönem İstanbul’daki ortalama fiyatlı bir daire için 332 bin lira idi. Geriye kalan 1,7 milyon liralık konut kredisi için yapılması gereken aylık ödeme tutarı ise en az 28 bin liradan başlayıp, 63 bin lirayı aşıyor. Kamu bankalarının konut kredi faizleri 1,29 iken, özel bankalarda bu oran yüzde 1,99’dan başlayıp 3,60’a kadar çıkabiliyor. Bu da, eğer kamu bankasından kredi kullanılırsa, bankaya 10 yılda toplam 3,4 milyon lira ödenmesi demek. Kredi eğer özel bir bankadan kullanıldıysa da toplam ödeme miktarı 10 yılda 7,6 milyon lirayı aşıyor. Bu ise, bir evi kendisine alan vatandaşın neredeyse iki ev parası kadar da faiz ödemesi yapması anlamına geliyor. ÖZEL BANKALARA NEREDEYSE 2 EV PARASI KADAR FAİZ Öte yandan, geçen sene bankalar genellikle ekspertiz değeri 500 bin lira ve altı kadar olan evler için, değerin yüzde 90'ına kadar; ekspertiz değeri 500 bin lira üstü olan evler için ise, değerin yüzde 80'i kadar kredi veriyordu. Kamu bankalarının konut kredisi faizleri geçen sene yüzde 1,29 ila yüzde 1,34 aralığında değişirken, özellerde ise 1,95'ten başlayıp 2,40'a kadar çıkıyordu. Yani geçen sene ancak en az 332 bin lira birikimi olanlar İstanbul'da ortalama fiyatlı bir daireyi satın alabiliyordu. Bu da, eğer kamu bankasından kredi kullanılırsa, bankaya 10 yılda toplam 2,7 milyon lira ödenmesine, yani bir ev parası kadar da faiz ödenmesi anlamına gelirken: kredinin özel bir bankadan kullanılması durumunda ise toplam ödeme miktarının 10 yılda 3,7 milyon lirayı bulmasına; yani satın alınan evin tutarından da fazla faiz ödemesi yapılması anlamına geliyordu. Aradan geçen bir yıl içinde durdurulamayan konut fiyatları ile artan faiz oranları, vatandaşın krediyle ev almasını iyice imkansız hale getirmiş oldu. İstanbul’da 2,8 milyon liralık ortalama bir daire için bankalara 5,8 milyon lira, yani iki ev parası kadar faiz ödenir hale geldi.