Habertürk'ten Abdurrahman Yıldırım'ın Yazısı... Mayıstan mayısa bir yılda 120 metrekarelik ortalama bir konutun Türkiye fiyatı 530 bin liradan 1 milyon 433 bine, İstanbul fiyatı 801 bin liradan 2 milyon 354 bin liraya yükseldi. YÜKSEK FİYATTA YABANCI PARMAĞI Bitişikte konut fiyatlarının dibe vurduğu Mayıs 2019’da, faizlerin indirilmeye başlandığı Eylül 2021’de ve son olarak Mayıs 2022’de iller bazında yıllık artışları görülüyor. Son bir yıla göre konut fiyatlarının en çok arttığı il Antalya. Bir yılda yüzde 180’e ulaşan artışta yabancıların etkisi yüksek. Antalya’da haziranda satılan her üç konuttan birini (yüzde 31.5) yabancılar aldı. Yılın ilk yarısının toplamında ise satılan konutların yüzde 26’si veya her dört konuttan biri yabancıya yapıldı. Antalya’da konut alan yabancıların başında Ukrayna ile savaşa giren Ruslar var. Konut fiyatlarında ikinci en yüksek artış yüzde 165.4 ile İstanbul’da gerçekleşti. İstanbul da konut satışlarının oran bakımından yabancıya en çok yapıldığı ikinci il. İstanbul’da haziran ayında satışların yüzde 14’ü veya 7 konuttan biri yabancılara gitti. Yılın ilk yarısında İstanbul’da 14.895 adet konut yabancıya satıldı. 6 ayın ortalama yabancı satışı yüzde 11. Oranın haziranda yüzde 14’e çıkması, yükselen fiyatlardan satışların giderek yabancıya yapıldığını, yerlilerin piyasadan çekilmekte olduğunu gösteriyor. Fiyat artışlarında yüzde 161 ile üçüncü sırada yer alan bölge Mersin-Adana. Yabacıya satış oranı bu bölgede Haziran ayında yüzde 11, ilk altı ayda yüzde 8.5 düzeyinde. YERLİLERİN EN BÜYÜK MOTİVASYONU Bitişikte yer alan tabloda yüzde 157 artışla en çok artanlar arasında dördüncü sırada yer alan Muğla varlıklı kesimin tercih ettiği tatil bölgesi. Bodrum, Marmaris, Datça etkisi yani. Fiyatı en çok artan ilk üçte yabancı alımları, dördüncüde geliri yüksek yerli alımları etkili gibi görünüyor. Demek ki fiyat artışları parayla paralel gidiyor. Para bolsa, para ucuzsa gidecek başka alternatif alan da yoksa konut fiyatları tarihte görülmemiş şekilde yükseliyor. Yurtiçi yerleşiklerin alımlarda en büyük motivasyon enflasyondan ve kur artışından korunmak, negatif faizden kaçmak oluyor. Konut satışları da, fiyat artışları da tam olarak bunu yansıtıyor. Fiyatlarda büyük hızlanmanın görüldüğü tarih Kasım 2021 ve sonrası. Kasımda yüzde 9’a çıkan aylık konut fiyatları Şubat 2022’de yüzde 13.6’ya kadar yükseldi. Kasımdan mayısa kadar geçen 7 aylık dönemde konut fiyatlarındaki artış yüzde 104.8’i bularak ikiye katlandı. FAİZ İNİŞTE KONUT FİYATI ÇIKIŞTA Bu dönemde konut fiyatlarının faiz indirimlerinin başlamasıyla hızlandığı net bir şekilde görülüyor. Eylül ayında başlayan faiz indirimleri sonrası ekimde konut fiyatları yüzde 5.7 arttı. Ondan önceki fiyat artışları yüzde 3 düzeyinde ve altında kalmıştı. Sonrasında ise 7 ayda çift haneli artışlar sonucu yüzde 105 toplam artışa ulaşıldı. Her ay aritmetik ortalama yüzde 14 artış demek. Halbuki Ekim 2021-Mayıs 2022 arasındaki 7 ayda tüketici enflasyonu yüzde 59.4 arttı. Konut fiyatlarının artışı, tüketici enflasyonun yüzde 56 üzerinde gerçekleşti. Ücretler, maaşlar, emekli maaşları, gelirler enflasyon düzeyinde kalsa bile konut fiyatlarının oldukça altında kaldı. Bu da geniş kitlelerin konuta finansal erişimini adeta imkansız hale getirdi. KİRA GÖÇÜNÜ İŞYERİ GÖÇÜ İZLER Mİ? Kiralar da konutların fiyatına uygun yükseliyor. Konutu satın alamayanlar kirayı da ödemekte zorlanıyor. Kira göçü de büyük şehirlerden başlamış durumda. Kiralarla başa çıkamayanlar nasıl kendi sorunları ile baş başa kaldılarsa kira göçü başladıysa bundan sonra sorun kalifiye veya sıradan eleman arayan işverenlerin de olacak. Ya çalışanlarına daha yüksek reel ücret ödeyecekler ya da işyerleri ucuz emek peşinden gitmeye ve göç etmeye razı olacak. KONUT İÇİN ÖMÜR BOYU ÇALIŞMA Konut fiyatlarını öylesine yükselttik ve kendimizi bir cendereye soktuk ki, çıkışı yok gibi. Normal orta gelirli bir çalışanın büyük kentlerde ömür kazancıyla konut edinmesi artık mümkün değil. Çünkü İstanbul’da 120 m2 ortalama bir dairenin fiyatı 2.354 bin liraya yükseldi. Şu anda 5.500 lira olan asgari ücretin yüzde 50 fazlasını alan (8.250 lira) bir kişi ancak ömür boyu (24 yıl) çalışır ve tüm maaşını bu işe ayırırsa konutun fiyatını ödeyebilir. Ekonominin merkezi ve nüfusun beşte birinin yaşadığı İstanbul’da ortalama bir daire ancak ortalama bir maaşın 24 yıl boyunca biriktirilmesiyle alınabiliyor. Ülkeyi ve ekonomiyi yönetenlerin, belediyelerin, işverenlerin ve herkesin şapkasını önüne koyup düşünmesi gerekir.