Capital'de yer alan habere göre, Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), "kamu projeleri üstlenmiş olan müteahhitlik firmalarının kamu yatırımlarındaki yüksek seviyelerdeki maliyet artışı nedeniyle fiyat farkı, tasfiye ve süre uzatımı düzenlemelerine ihtiyacının son derece arttığını" bildirdi.
TMB'den yapılan açıklamaya göre Birlik, inşaat sektöründe 2023 yılının 9 ayına ilişkin "İnşaat Sektörü Analizi Raporu"nu yayımladı. "Cumhuriyetin İkinci Yüzyılına Girerken Gündem, Ekonomik Sorunlar" başlıklı raporda, küresel ve ulusal ekonomi ile inşaat sektörüne ilişkin veriler değerlendirildi.
Raporda, deprem bölgesinde yeniden inşa amacıyla artan faaliyetlerle inşaat sektörünün, yılın ilk iki çeyrek döneminde sırasıyla yüzde 4,5 ve yüzde 6,2 büyümesinin önemi belirtilse de "milli gelirden aldığı payın 2016'da yüzde 9'un üzerinde olan inşaat sektöründeki mevcut görünümün geçen yılların çok gerisinde olduğu" vurgulandı.
Konut dışı inşaat faaliyetlerinde ülke genelinde büyüme gözlemlenmediği belirtilen raporda, kamuda tasarruf tedbirleri kapsamında, gelecek yıl zorunlu haller dışında "Yatırım Programı"na yeni proje alınmayacak olmasının, sektör için ileriye dönük büyük bir darboğaz yarattığına işaret edildi.
Raporda, sektörün yaşadığı girdi maliyetlerindeki büyük artışlar, kamu yatırımlarında ödenek yetersizliği, hak ediş tahsilatlarındaki gecikmeler, krediye erişimde kısıtlar ve sektörde kalifiye iş gücü bulunmaması sorunlarına değinildi ve kamu projeleri üstlenmiş olan müteahhitlik firmalarının maliyetlerdeki artış nedeniyle fiyat farkı, tasfiye ve süre uzatımı konularında düzenleme ihtiyacının son derece arttığı kaydedildi. Raporda, "Kamuda 2024'e ait yatırım programı hazırlıkları çerçevesinde projelerin önceliklendirilmesi kararının da tasfiye hakkı ile desteklenebileceği değerlendirilmektedir." ifadesi kullanıldı.
Finansmana erişim sorunu arttı
Son dönemde benimsenen politika değişikliği ile faiz oranlarının yükselmesi, bankaların kredi verme iştahının da düşük seyretmesiyle finansmana erişim sorununun arttığı vurgulanan raporda, şunlar kaydedildi:
"Bununla birlikte Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun (BDDK) Temmuz 2023 verilerine göre, sektörün toplam nakdi kredi hacmi önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 40 artarak 752,1 milyar lira olmuştur ve sektörde takipteki kredi oranı yüzde 3,3'tür. Sektörün kullandığı kredilerdeki artış, Temmuz 2021-2022 döneminde ise yüzde 60 dolayındaydı. Hızlı faiz artışları çerçevesinde ilerleyen dönemde sektör için kaynak temini sorunu daha fazla artacaktır."
Kısa vadede konut fiyatlarında dengelenme beklenmiyor
Raporda, makroekonomik gelişmelerin, konut fiyatlarında yakın zamanda dengelenme yaşanması beklentisini desteklemediği ve hükümetin bu konuda önlemler almaya hazırlandığının takip edildiği belirtilerek, şu ifadelere yer verildi:
"Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Mehmet Özhaseki tarafından 11 Eylül 2023 tarihinde yapılan açıklamada, konut arzının artırılması, vatandaşın konuta erişiminin kolaylaştırılması ve kiraların düşmesi amacıyla Hazine arazilerinin imara açılacağı dile getirilmiştir. Bu adım olumlu olmakla birlikte etkilerinin bugünden yarına değil daha orta vadede konut arzına dönmesi söz konusu olabilecektir. Yaklaşan yerel seçimlerle birlikte özellikle ilk el satışların desteklenmesine yönelik bir konut kampanyası beklentisi de mevcuttur. Diğer taraftan ikinci konut alımında BDDK, kredi kullanım oranına sınırlama getirmiştir."
Deprem bölgesindeki yeniden inşa çalışmalarının planlı ve denetimli biçimde yürütülmesinin büyük önem taşıdığı vurgulanan raporda, ülke genelindeki yapıların depreme dayanıklı biçimde dönüşümden geçirilmesine duyulan ihtiyacında da büyük olduğuna işaret edildi.
Raporda, özellikle şehir merkezlerinde eski konut stokunun yenilenmesinin sektör için fırsat sunduğu ifade edilerek, binaların dönüşüme girebilmesi için arsa payı sahiplerinin 2/3 olan onayının yüzde 51'e çekilmesi sinyallerinin verilmiş olmasının, sürecin hızlandırılması açısından olumlu, enflasyonist ortamda dönüşümün tüm maliyetinin vatandaşın sırtına yüklenmemesi için alternatif çözümler geliştirilmesinin de önemli olduğu vurgulandı.
9 ayda yurt dışında 12,9 milyar dolarlık 185 proje üstlenildi
Türk inşaat sektörünün, bu yılın 9 ayında yurt dışında 12,9 milyar doları tutarında 185 proje üstlendiği belirtilen raporda, "Böylece sektörün ilk kez 1972 yılında Libya ile yurt dışı pazara açılmasından bu yana ulaştığı uluslararası proje portföyü büyüklüğü, 135 ülkede üstlenilen 11 bin 837 projeyle toplam 486 milyar doları olmuştur." bilgisi paylaşıldı.
Raporda, Türk inşaat sektörünün, faaliyet bölgesinde savaş kaynaklı olarak yaşadığı kaybı Körfez açılımıyla kapatmayı hedeflediğine değinilerek, şu değerlendirmede bulunuldu:
"Körfez ülkeleriyle son dönemde yeniden gelişmeye başlayan siyasi ilişkiler kapsamında Suudi Arabistan öne çıkmakta olup söz konusu hedef doğrultusunda bu pazara yönelik olarak TMB koordinasyonunda çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Geçmiş yıllarda sektör için geleneksel pazarlardan biri olan Suudi Arabistan, Türk yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde 25,5 milyar doları tutarındaki 394 proje ile 6. ülke konumunda yer almaktadır."
Geleneksel pazarlardan bir diğeri olan Irak'ın da gelecek dönemde Türk müteahhitleri için yeni fırsatlar sunabileceği bildirilen raporda, Türk müteahhitlik firmalarının Irak'ta gündemde olan şehir alt yapısı iyileştirme ve yenileme ile konut projeleri, Kalkınma Yolu kapsamındaki kuzey-güney demir yolu ve otoyol projesinin yanı sıra hastane yapım ve işletme projeleri ile de yakından ilgilendiği belirtildi.
İlk el konut satışları yüzde 9,5 azaldı
Raporda, konut satışlarına ilişkin ise şunlar kaydedildi: "2023'ün Ağustos ayına gelindiğinde, yılın en yüksek aylık satış adedi yakalanmış olsa da konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 1,1 azalarak 122 bin 91'e gerilemiştir. Faiz oranlarındaki artışla birlikte ipotekli konut satışları ağustosta yüzde 26,1 düşmüş, böylece toplam konut satışları içinde ipotekli satışların payı yüzde 13,4 olarak gerçekleşmiştir. Kredilere erişimde sınırlamaların artmasının yanı sıra son aylarda mevduat faizlerinde yaşanan yükseliş de bu satışlar üzerinde baskı yaratmaktadır. Ekonomiye ve sektöre etkileri bakımından esasen incelenen ilk el konut satış sayısı da yüzde 9,5 azalmış, satışlar içindeki payı yüzde 28,9 olmuştur."
Raporda yurt dışı yerleşiklerin Türkiye'den konut alımının azalmaya devam ettiği, ağustosta yabancılara yapılan konut satışlarının yüzde 42 azalarak 3 bin 58 olduğu bilgisi paylaşıldı.
