CNN Türk'te yer alan habere göre, geçmişte yabancıya yönelik bu talebin artık tüm piyasaya yayıldığını belirten emlakçılar, “Mülk sahibi fiyatların ne kadar arttığını biliyor, kirayı tahsil edememekten çekiniyor. ‘Yerli yabancı fark etmez yıllık ödeme almadan evi vermem’ diyorlar. Zaten bütçesine uygun ev bulamayan vatandaş bu şartı duyunca mecburen geri dönüyor. Genelde yabancılar kiralıyor” dedi. Kiralık ev piyasasında sular durulmuyor. Fahiş zam talepleri, evi yüksek fiyatla başkasına kiralamak için yapılan tahliye baskıları hâlâ sürerken, son dönemde kiraların tahsil edilememesi sorunu da artmaya başladı. Birçok Ev Sahibi talebi fırsata çevirip yüksek fiyatlarla kiralama yapsa da, sonrasında düzenli ödeme alamamaktan dertli. İşte bu nedenle çok sayıda mülk sahibi artık yıllık peşin kira istiyor. Geçmiş yıllarda yabancı vatandaşlar için olan bu uygulama artık herkes için geçerli. Ev sahiplerinin bu yolla kira gelirini garanti altına aldığını belirten emlak danışmanları “Mülk sahibi fiyatların ne kadar arttığını biliyor, düzenli ödeme alamama riskini görüyor. O nedenle yıllık ödeme almadan evi vermiyor” dedi. ‘YOKSA EVİ VERMEM’ İstanbul Ispartakule bölgesinde faaliyet gösteren Emlak Danışmanı, yabancılarla başlayan peşin kira talebinin nasıl genele yayıldığını şöyle anlattı: “Eskiden yabancı vatandaşlardan ödeme yapmadan gider endişe ile yıllık kira istenirdi. Yabancı sayısı arttıkça bu uygulama arttı ve bugün yerli yabancı ayrımı kalmadı. Şimdi bize ev sahipleri ‘kim gelirse gelsin peşin almadan evi vermem’ diyor. Neden dediğimizde ise ‘Kiracı ile uğraşamam’ yanıtını alıyoruz. Düzenli ödeme alamamaktan çekiniyorlar. Kiralar son 1 yılda öyle hızlı arttı ki şu an yıllık kira ciddi bir tutar. Eskiden 2 bin lira olan ev için toplu ödeme çok anlam ifade etmiyordu. Şimdi o ev 8 bin lira olunca toplu para almak daha cazip hale geldi. Ancak ev bakmaya gelen vatandaşlar bu rakamı karşılayamıyor. Ağırlıklı olarak yine yabancı tamam diyerek kiralıyor.” ÖDEMEZ ENDİŞESİ Halkalı bölgesindeki başka bir emlak uzmanı ise ev sahipleri ve kiracı arasında yaşanan anlaşmazlıklara dikkat çekerek şunları söyledi: “Bugün piyasada ‘kiracı düzenli ödeme yapmaz’ korkusu var. Bu nedenle 6 aylık ya da yıllık peşin istiyorlar. Kira geliri ile geçinen ya da kredi ödemesi olan ev sahibi düzenli ödeme alamamaktan endişe ediyor. Lüks sitelerde de, mahalle arasında 30-40 yaşında apartmanlarda da peşin talep ediliyor. Eskiden genel uygulama 1 ya da 2 kira depozitoydu. Şimdi 3 depozito altında isteyen yok.” İstanbul Bahçeşehir’deki bir başka sektör temsilcisi ise, “Geçmişte kötü tecrübe yaşayan ev sahipleri bu yolu seçiyor. Bunu önlem olarak görüyorlar” dedi. EMLAKÇI DA ÖNERİYOR Kadıköy Fikirtepe’deki emlak danışmanı ise kimi zaman ev sahiplerine kendilerinin bu teklifle gittiğini söyledi ve şu bilgileri paylaştı: “Evini kiraya vermek isteyenlere bizler ‘yıllık verelim’ diyoruz. Kiralık ev bakmaya gelene de önce yıllık seçeneğini sunuyoruz. Çünkü geçmişte çok kötü örnekler yaşadık. Kira, aidat ödemeyenler, evi harabe halde bırakanlar oldu. Bu şekilde mal sahibini korumuş oluyoruz. Gelir seviyesi iyi olan vatandaş kabul ediyor. Ama çoğunluk duruma tepki gösteriyor.” YÜZDE 25 ZAM SINIRINA RAĞMEN TALEP DAHA FAZLA Ülke genelinde ortalama kira artışı son 1 yılda yüzde 150’yi aştı. Kimi illerde bu oran çok daha fazla. Yeni ev arayan bütçesine uygun ev bulamazken, mevcut kiracılar fahiş artışlarla karşı karşıya kaldı. İşte bu nedenle yasal bir düzenleme yapıldı ve 1 yıl süreyle kira artış oranı sınırlandırıldı. Düzenlemeye göre konut kiralarına 1 Temmuz 2023 tarihine kadar en çok yüzde 25 zam yapılabilir. Kiracıyı korumak için atılan bu adıma rağmen ev sahipleri yüksek zam taleplerine devam ediyor. Kiracıların bir kısmı yeni ev bulmakta zorlanacağı için usulsüz talepleri kabul ediyor. Öte yandan 5 yılı dolduran kiracılar için kiranın yeniden belirlenmesi talebiyle kira tespit davaları, 10 yıl sözleşme uzama süresi dolanlar için tahliye davaları açılıyor. Dava yüküne dikkat çeken gayrimenkul hukuku uzmanları, haziran, temmuz ayında açılan davalar için İstanbul’da Sulh Hukuk Mahkemelerinin en erken 2023 Ocak ayına duruşma günü verdiğine dikkat çekiyor. ÖĞRENCİ ETKİSİ Kimi emlak danışmanları da yıllık peşin talebinde öğrencilerin önemli bir yer tuttuğunu söyledi. Üniversitelere yakın noktalarda bulunan evlerde bu talebin yoğun olduğunu belirten uzmanlar, “Eylül ayında Üniversite öğrencilerinden talep gelmeye başlayacak. Ev sahipleri öğrencilerin düzenli kira ödeyememe riskini almıyor. Bir de özel yurt fiyatlarını görenler evlere talep olacağı düşüncesiyle bu yolu seçiyor. Peşin ödemelerde az da olsa bir indirim olduğu için geliri müsait olanlar kabul ediyor” şeklinde konuştu. YABANCI EV SAHİBİ DE YILLIK DİYOR İstanbul Basın Ekspres bölgesinde çalışan bir emlak danışmanı da farklı bir noktaya dikkat çekti. Türkiye’den son 1-2 yılda çok sayıda yabancının ev aldığını hatırlatan emlak danışmanı, “Türk müşterilerimiz gibi yabancı ev sahibi müşterilerimiz de yıllık peşin kira talep ediyor. 1-2 ay düzenli ödeme sonrası aksama olmasından endişe ediyorlar. Bugün peşin kira talep edenlerin oranı elimizdeki toplam portföyde yüzde 20’ye kadar geldi” diye konuştu.