Posta'dan Meltem Kara Söyleyenoğlu'nun haberine göre, son dönemde fahiş bir şekilde artan ev fiyatları ve kiraları gündemden düşmezken, bir de kiralarla yarışan site/apartman aidatları bütçeleri zorluyor. Yıl sonu ile birlikte aidatlar için de zam dönemine girildi. Siteler, yeni dönem aidatlarını belirlemek için toplantılarını aralık ile şubat ayları arasında yapıyor. Aidat zammında yasal bir üst sınır yok, genellikle enflasyon ve asgari ücret artış oranı dikkate alınıyor. Özellikle temizlik, güvenlik görevlisi gibi işçi çalıştırılan sitelerde asgari ücret artışı oranında artış kesin. Üstüne bir de maliyet artışları, enflasyon ve elektrik, su gibi faturalara gelen zamlar hesap edilecek. Buna göre, aidatlarda en az yüzde 40-60 arasında artış öngörülüyor. ARSA PAYI ORANINDA Aidatı belirlemek için öncelikle binanın bir işletme projesinin bulunması gerekiyor. Bu projede gayrimenkulün bir yıllık tahmini gelir ve gider tutarları, giderlerden her kat malikine düşecek tahmini miktar, her kat malikinin vermesi gereken aidat tutarı yer alıyor. Kat maliklerinden her biri, aralarında başka türlü anlaşma olmadıkça: Kapıcı, kaloriferci, bahçıvan ve bekçi giderlerine ve bunlar için toplanacak avansa eşit olarak; Anagayrimenkulün sigorta primlerine ve bütün ortak yerlerin bakım, koruma, güçlendirme ve onarım giderleri ile yönetici aylığı gibi diğer giderlere ve ortak tesislerin işletme giderlerine ve giderler için toplanacak avansa kendi arsa payı oranında katılmakla yükümlü. ARTIŞ NASIL BELİRLENİR? Binalarda kat malikleri kurulu, yılda bir defadan az olmamak üzere yönetim planında gösterilen zamanlarda, böyle bir zaman gösterilmemişse her takvim yılının ilk ayı içinde toplanıyor. Kurul, kat maliklerinin sayı ve arsa payı bakımından yarısından fazlasıyla toplanıyor ve oy çokluğuyla karar veriyor. Yıllık aidat zamları da bu toplantılarda karara bağlanıyor. Sürpriz artışlarla karşılaşmamak için bu toplantılara katılmak ve oy kullanmak gerekiyor. Toplantıya katılamayanlar, vekil de atayabiliyor. Aksi takdirde toplantıya katılan az kişinin belirlediği rakam kabul edilebiliyor. İTİRAZ HAKKI VAR Kat malikleri kurulunca verilen kararlar aleyhine, kurul toplantısına katılan ancak karşı oy kullanan her kat maliki karar tarihinden başlayarak bir ay içinde, toplantıya katılmayan her kat maliki kararı öğrenmesinden başlayarak bir ay içinde ve genel kurul davetiyesi eline ulaşmayanlar altı ay içinde sulh mahkemesine iptal davası açabilir. HER DAİRE ÖDEMEK ZORUNDA Aidat ödemeyen kat maliki hakkında, diğer kat maliklerinden her biri veya yönetici tarafından dava açılabilir, icra takibi yapılabilir. Kat maliki ödemede geciktiği günler için aylık yüzde beş hesabıyla gecikme tazminatı ödemekle yükümlüdür. Kat malikleri ortak yer veya tesisler üzerindeki kullanma hakkından vazgeçmek veya kendi bağımsız bölümünün durumu dolayısıyla bunlardan faydalanmaya ihtiyaç bulunmadığını ileri sürerek aidat ödemekten kaçınamaz. KİRAYI GEÇEMEZ! Eğer dairede kiracı varsa kiracı, kiralananın olağan kullanımı için gerekli temizlik ve bakım giderlerini ödemekle yükümlüdür. Ancak kiracı, demirbaşlarla ilgili masraflara karışmaz. Eğer kat malikinden bu masraflara ilişkin borç temin edilemiyorsa, kiracı müştereken ve müteselsilen sorumludur. Ancak, kiracının sorumluluğu ödemekle yükümlü olduğu kira miktarı ile sınırlı olup, yaptığı ödeme kira borcundan düşülür. Yani, ödemesi kirayı geçemez. DAVA AÇTILAR Böyle bir durum yaşanan bir sitede hukuk savaşı başladı. Aydın’ın Söke İlçesi’nde bir sitede vatandaşlar, ev kiralarından daha fazla olan aidatlar nedeniyle hukuk savaşı başlattı. Geçen dönem 592 lira olan aidatı 1+1’lerde 2 bin 250 lira, 2+1’lerde 3 bin, 3+1’lerde 3 bin 500 lira ve dubleks dairelerde 4 bin 750 liraya çıkaran yöneticiden, site sakinleri ve daire sahipleri şikayetçi oldu. Son kararı Söke Sulh Hukuk Mahkemesi verecek. EN BÜYÜK GİDER KALEMİ ENERJİ Yapay zeka tabanlı site yönetimi uygulaması APTİ’nin Kurucu Ortağı Ali Emre Erişen, aidat artışlarında asgari ücretin belirleyici olacağını söyledi. Erişen, “Her site yönetiminin aidat oranlarını belirleyecek gider gerçekliliği değişkendir. Projesi, konumu, ortak alanlarını büyüklüğü ve yapısal özelliklerine göre farklılık gösterir. Aidatı oluşturan başlıca kalemler olan enerji, kapıcı, kaloriferci, bahçıvan, güvenlik, ortak yerlerin bakımı, onarım giderleri, sigorta giderleri, yönetici ve personel giderlerinin aynı kalacağını öngördüğümüzde 2023 yılı için yüzde 40 ile 60 aralığında artışın söz konusu olabileceğini söyleyebiliriz” dedi. APTİ olarak yapay zeka ve IoT teknoloji çözümleriyle giderleri düşürdüklerini anlatan Erişen, geliştirdikleri IoT ve Rölekartlar ile yüzde 33’e varan tasarruf sağladıklarını belirtti. EN YÜKSEK İSTANBUL’DA APTİ’nin verilerine göre, aidat ortalamasının en yüksek olduğu yerler İstanbul’da Şişli, Beşiktaş ve Beykoz; Ankara’da Çankaya, Gölbaşı ve Etimesgut; İzmir’de ise Çeşme, Konak ve Kemalpaşa ilçeleri oluyor. Her ay ortalama ödenen aidat tutarları Beşiktaş’ta 1.700 lira, Şişli’de 1.300 lira, Beykoz’da 1.000 lira seviyelerinde. Ankara’da Çankaya ilçesinde ödenen ortalama aidat tutarı 650 lira, Gölbaşı’nda 500 lira, Etimesgut’ta 320 lira, İzmir’de Çeşme’de 800 lira, Konak’ta 550 lira, Kemalpaşa’da ise 500 lira olarak sıralanıyor.