Hem dar gelirli vatandaşın konut erişimini artırmak hem de sektöre uzun vadeli finansman sağlamak amacıyla konuşulan model, ekonomistler ve sektör uzmanları tarafından detaylarıyla değerlendirildi.
Amaç Arz Açığını Kapatmak, Erişilebilir Konut Sahipliğini Artırmak
Bakan Şimşek’in açıklamalarında vurguladığı temel mesele, konutta arz-talep dengesizliği. Enflasyon düşse bile yeterli konut üretimi sağlanmadıkça fiyatların kalıcı biçimde gerilemeyeceği ifade edildi. Bu bağlamda uzun vadeli konut kredileri, hem konut sahipliğini artırma hem de sektöre kalıcı bir likidite sağlama hedefiyle gündemde.
Yeni Finansman Kurumu Yolda mı?
Uzmanlar, bu modeli destekleyecek yapının oluşturulması gerektiğini belirtiyor. ABD’deki Fannie Mae ve Freddie Mac örneklerinde olduğu gibi, Türkiye’de de kamu destekli bir "Konut Finansmanı Kurumu" kurulması öneriliyor. Bu yapı:
- Bankaların verdiği uzun vadeli kredileri devralarak bilançolarını rahatlatabilir,
- Faiz sübvansiyonu sağlayarak dar gelirli vatandaşın ödeme gücüne uygun krediler geliştirebilir,
- Yurt dışı finansman kaynaklarını Türkiye piyasasına aktarabilir.
Alternatif Modeller: Kira Öder Gibi Sahiplik ve Paylaşımlı Mülkiyet
Sadece uzun vadeli klasik konut kredileri değil, aşağıdaki modeller de tartışılıyor:
Kira Öder Gibi Ev Sahipliği:
- Vatandaş, devletten ya da özel kurumdan ev alır gibi uzun vadeli ödeme yapar.
- Tapu devri, 30-40 yıl sonunda gerçekleşir.
- Peşinat yükü minimuma indirilir.
Paylaşımlı Mülkiyet:
- Vatandaş, evin bir kısmını satın alır, geri kalanı devlet veya bir finans kurumuna aittir.
- Zaman içinde ödeme yaptıkça payını artırır, sonunda tüm mülkiyeti devralır.
- Avrupa'da düşük gelirli kesim için başarıyla uygulanıyor.
Uzun Vadeli Kredinin Önündeki Engeller
Türkiye'de uzun vadeli konut finansmanı önünde bazı yapısal engeller var:
- İkincil konut finansman piyasasının zayıf olması, bankaların verdikleri kredileri menkul kıymetleştirerek satamamasına neden oluyor.
- Yüksek enflasyon, belirsiz ekonomik görünüm ve dalgalı faiz ortamı, uzun vadeli planlamayı zorlaştırıyor.
- İç kaynakların sınırlılığı nedeniyle, Dünya Bankası, Avrupa Yatırım Bankası gibi uluslararası finans kuruluşlarından fon temini kritik bir rol oynayabilir.
Uzmanlardan Ortak Mesaj: Model Desteklenirse Dönüm Noktası Olabilir
Ekonomistler ve gayrimenkul sektörü temsilcileri, 50 yıl vadeli kredi sisteminin doğru kurgulanması halinde Türkiye’de konut sahipliğinde devrim niteliğinde bir etki yaratabileceğini belirtiyor. Ancak bu sistemin başarılı olması için:
- Enflasyonun öngörülebilir seviyelere çekilmesi,
- İstikrarlı ve düşük faizli bir ekonomik ortamın sağlanması,
- Kamu ve özel sektörün birlikte hareket etmesi gerektiği vurgulanıyor.