Konut Satışında Düşük Tapu Değeri Gösterenler Yakın Takipte
Gayrimenkul alım satımlarında, özellikle satış bedelinin düşük gösterilerek tapu harçlarının az ödenmesi, yeni sistemlerle tespit edilmeye başlandı. Tapu işlemlerinde gerçek değer yerine emlak vergi değeri beyan eden vatandaşlar, artık yapay zeka destekli sistemler aracılığıyla tespit ediliyor. Gelir İdaresi Başkanlığı, bu kapsamda binlerce kişiye bilgilendirme yazıları gönderiyor.
Yapay Zeka ve MEVA Sistemi ile Dijital Denetim Başladı
Konuya ilişkin bilgi veren Gayrimenkul Uzmanı Mustafa Hakan Özelmacıklı, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın bir süredir gayrimenkul değer tespiti için yapay zeka temelli analizler gerçekleştirdiğini belirtti. Bu analizlerde Mekânsal Veri Analizi (MEVA) Sistemi aktif olarak kullanılıyor. Sistem, taşınmazın satış fiyatı ile rayiç değeri, bölgedeki emsal ilan fiyatları ve değerleme raporları gibi verileri karşılaştırarak olası düşük beyanları ortaya çıkarıyor.
Mükelleflere Uyarı Mektupları Gönderiliyor
Tespit edilen vakalarda, ilgili kişilere taşınmazın adresi ve beyan edilen tapu harcı matrahına dair bilgiler içeren resmi yazılar gönderiliyor. Yazılarda, satış bedelinin piyasa değerinden düşük olduğu belirtilerek, 15 gün içinde düzeltme yapılması ve eksik kalan tutarın ödenmesi öneriliyor. Ceza kesilmeden önce “pişmanlık” hükümleri kapsamında ödeme yapılması sağlanıyor.
Tapu Harcı Hesaplamasında Neye Dikkat Edilmeli?
Tapu işlemlerinde devir bedeli üzerinden alıcı ve satıcıdan ayrı ayrı %2 oranında harç alınıyor. Eğer beyan edilen bedel, emlak vergi değerinden daha düşükse, harç emlak vergi değeri üzerinden hesaplanıyor. Ancak sistem tarafından tespit edilen düşük beyanlarda, eksik kalan fark sonradan tahsil ediliyor.
Gayrimenkulde Değer Barışı ve Vergi Reformu Gündemde
Uzmanlar, düşük beyanların önüne geçebilmek için "değer barışı" adı altında yeni bir düzenlemeye ihtiyaç olduğunu savunuyor. Bu kapsamda, ilk satışlarda veya belirli bir süre için değer artış kazancına muafiyet getirilmesi gündeme gelebilir. Aynı zamanda tapu harçlarında da makul seviyelere çekilme talepleri artıyor.
Vatandaş Ne Yapmalı?
Sistem, İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa gibi büyük şehirlerde pilot olarak başlatıldı; ancak farklı illerde de uygulamaya geçiliyor. Yapay zeka temelli bu süreçte vatandaşların gerçek satış bedelini beyan etmeleri, hem yasal yükümlülüklerini yerine getirmeleri hem de cezai yaptırımlarla karşılaşmamaları açısından büyük önem taşıyor.
Ödeme Süreci Nasıl İşliyor?
Düşük beyan tespiti yapılan kişiler, 15 gün içerisinde dijital vergi dairesi ya da bağlı bulundukları vergi dairesi üzerinden matrah farklarını ödeyebiliyor. Bu süreçte pişmanlık hükümlerinden yararlanılarak ceza ödemeden süreci kapatma imkânı da sunuluyor.
