Kira Bedelini ve Yan Giderleri Zamanında Ödeme
Kiracının en temel ve asli sorumluluğu, sözleşmede belirlenen kira bedelini ve varsa kararlaştırılan yan giderleri (aidat, elektrik, su, doğalgaz vb. kullanıma bağlı giderler) kararlaştırılan zamanda ödemektir.
Bankacılık Yoluyla Ödeme Zorunluluğu: Vergi Usul Kanunu gereği, konut kiralarında belirli bir tutarın üzerindeki ödemelerin banka veya PTT aracılığıyla yapılması zorunludur. Bu, hem kiracının hem de kiraya verenin hukuki olarak güvence altına alınması açısından büyük önem taşır.
“Özenli Kullanım” ve Komşulara Saygı Yükümlülüğü (TBK m. 316)
Türk Borçlar Kanunu'na göre kiracı, kiralananı adeta kendi malı gibi özenle kullanmak ve taşınmazın bulunduğu yerdeki komşulara saygı göstermekle yükümlüdür. Bu, hukukun "özveri ve dürüstlük kuralı"nın somut bir yansımasıdır.
Küçük Onarımlar ve Temizlik Giderleri Kiracıya Aittir (TBK m. 317)
Genel kanının aksine, kiralananda ortaya çıkan her arıza kiraya verene ait değildir. TBK’ya göre kiracı, kiralananın olağan kullanımı için gerekli temizlik ve bakım giderlerini ödemekle yükümlüdür.
Yerel adete göre bu, genellikle şu tip küçük onarımları kapsar:
Muslukların contalarının değiştirilmesi.
Ampul, priz ve anahtar gibi basit elektrik aksamındaki arızaların giderilmesi.
Kapı ve pencere kollarının tamiri.
Tıkanan giderlerin açılması (kiracının kusurundan kaynaklanıyorsa).
Ancak, konutun esaslı ve büyük onarımları (çatı akması, tesisat yenileme, kombi değişimi vb.) kiraya verenin sorumluluğundadır.
Ayıpları Kiraya Verene Bildirme Yükümlülüğü
Kiralananda kullanımdan kaynaklanmayan, kiracının kusuru olmaksızın ortaya çıkan ayıpları (eksiklik veya bozuklukları) kiracı derhal kiraya verene bildirmek zorundadır.
Kiracı bu bildirimi yapmazsa veya geciktirirse, ayıbın büyümesinden ve bu nedenle doğacak zararlardan bizzat sorumlu olur. Erken bildirim, hem kiracının sorumluluğunu hafifletir hem de hasarın büyümesini engeller.
Evi Gösterme ve İzin Verme Yükümlülüğü (TBK m. 319)
Kiracının en az bilinen ama en kritik sorumluluklarından biri de, kiraladığı taşınmazın gösterilmesine izin vermesidir. Kiraya veren, bakım, onarım, satış veya sonraki kiralama amacıyla kiralananı gezip görme hakkına sahiptir.
Kiraya veren, bu ziyaretleri uygun bir zamanda ve kiracının meşru menfaatlerini göz önünde bulundurarak önceden bildirimde bulunmak suretiyle yapmalıdır. Kiracının özel hayatını aksatmayacak, makul gün ve saatlerde evi göstermesi hukuki bir görevdir.
Kiralananı Teslim Aldığı Gibi İade Yükümlülüğü (TBK m. 334)
Kira süresi sona erdiğinde kiracı, kiralananı teslim aldığı durumdaki gibi kiraya verene geri vermekle yükümlüdür.
Kiracı, kiralananın olağan kullanımdan kaynaklanan yıpranma ve eskimelerden (boyanın solması, normal halı aşınması vb.) sorumlu tutulamaz. Depozito, sadece kiracının kusurlu olarak verdiği zararlar veya ödenmemiş borçlar (fatura, aidat vb.) için kesilebilir.
Kira ilişkisi sadece hakları değil, aynı zamanda karşılıklı saygı ve özen gerektiren yükümlülükleri de beraberinde getirir. Kiracının bu temel yasal sorumluluklarını bilmesi ve yerine getirmesi, hem hukuki ihtilafları önler hem de sorunsuz bir kiralama sürecinin anahtarını sunar.