Aile konutu, eşlerin ve ailenin bir arada yaşadığı, yaşamsal faaliyetlerini devam ettirdiği taşınmazdır. Aile konutu tektir ve yayla, tarla gibi taşınmazlar aile konutu olamayacaktır.
Bir taşınmazın aile konutu olması, onu diğer taşınmazlardan hukuki açıdan ayırır.
Aile konutu olarak tapuya şerh edilmiş bir taşınmaz üzerinde, eşler birlikte söz sahibi olurlar.
Bu şerhin verilebilmesi için eşler TMK anlamında evli olmalıdır. Yani birlikte yaşama ve imam nikahı bu şerh için yeterli olmayacaktır.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Konulur?
Aile konutu şerhini tescil ettirmek için eşlerden biri için diğer eşin rızası almaksızın mahalle muhtarından alınacak aile konutu belgesi ve evlilik cüzdanı ile söz konusu taşınmazın bulunduğu yerdeki tapu dairesine giderek yapılacak başvuru ile Aile Konutu şerhi tescil ettirebilir.
Aile Konutu olan Evde Kira Sözleşmelerinin Feshi
Aile konutu eğer kiralanmış bir taşınmaz ise kira sözleşmesinin feshi için her iki eşin rızası gerekir. Ancak kiraya veren sözleşmeyi feshederken kiracının eşinin rızası aranmaz.
Türk Medeni Kanununun 194. Maddesi:
“Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz"
Aile konutunun kiralama yoluyla edinilmesi hakkında diğer bir düzenleme ise; Türk Borçlar Kanunu madde 349/1’de:
“Aile konutu olarak kullanılmak üzere kiralanan taşınmazlarda kiracı, eşinin açık rızası olmadıkça kira sözleşmesini feshedemez” şeklinde ifade edilmiştir.
Aile Konutunun Satışı
Taşınmaz üzerine tapuda aile konutu şerhi konulmuş olmasına rağmen diğer eşin rızası olmaksızın satılırsa, bu satış geçersiz olur.
Aile konutu şerhinin tescil edilip edilmemesi durumuna göre 3 farklı hukuki sonuç ortaya çıkacaktır;
Taşınmaz üzerine tapuda aile konutu şerhi konulmuş olmasına rağmen diğer eşin rızası olmaksızın satılırsa, bu satış geçersiz olur.
Aile konutu şerhi konulmamış veya konulması mümkün olmayan aile konutunu üçüncü şahıs aile konutu olduğunu bilerek almış ise iyi niyetli sayılamayacağından bu satış da geçersizdir.
Aile konutu şerhi konulmamış veya konulması mümkün olmayan aile konutunu üçüncü şahıs, aile konutu olduğunu bilmeden, tapu kaydına güvenerek, iyi niyetle satın almış ise, bu satış geçerlidir.
Aile Konutu Üzerindeki Hakların Sınırlanması
Yine tapuda malik olan eş, aile konutu üzerinde diğer eşin rızasını almadıkça, tasarruf işlemlerinde bulunamaz.
Yani tapuda malik olarak gözükmeyen eşin rızası olmadan, aile konutu satılamayacak, kiraya verilemeyecek ve üzerindeki haklar sınırlandırılamayacaktır.
Ancak bu noktada özellikle belirtmek gerekir ki, haklı bir sebebe rağmen rıza göstermeyen eş olduğu takdirde, bu izin mahkemeden alınabilir.
Aile konutunun tapuda maliki görünen eş diğer eşin rızası olmaksızın ipotek tesis edemez.
Aile konutu üzerine ipotek tesis edilmesi işlemi ancak diğer eşin rızası alınarak yapılabilir.
Aile konutu üzerindeki hakların sınırlanması 3. Kişi lehine intifa veya oturma hakkı gibi ayni hak tesisi ile mümkün olabileceği gibi aile konutunun kiraya verilmesi şeklinde kişisel hak tesisi ile de olabilir.
Aile konutu üzerinde tesis edilen hakların niteliği değil aile konutu üzerindeki hakları sınırlayıp sınırlamadığı önemlidir.
Aile konutu üzerinde diğer eşin rızası olmaksızın aşağıdaki işlemleri yapamaz;
3. Kişi lehine intifa hakkı veya sükna hakkı kurulamaz.
Aile konutu kiraya verilemez.
3. Kişi lehine geri alım hakkı tesis edilemez.
Ölene kadar bakma sözleşmesi ile devredilemez.
Bağışlama yapılamaz.
Kaynak: Kulacoglu
