Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından İBB’ye 40 bin 379 bina için “hızlıca inceleyin” talebi ulaştığını söyleyen Gökce, başvuruların nasıl yapılabildiğini ve incelemenin süreçlerini şöyle anlattı:
“İBB, 2019 yılından beri hızlı bina taraması adı altında İstanbul Teknik Üniversitesi’nin akademisyenleriyle birlikte yürüttüğü bilimsel analiz çalışması yapıyor.
PERA projesi diye de adlandırılan bu çalışma ülkemizdeki 6306 sayılı riskli yapıların belirlenmesine ilişkin mevzuattan bir önceki adım.
Bizim mevzuatta tarif edilen riskli yapı analizimiz vatandaşa riskli yapının belirlenmesinden sonra 60+30 günlük bir süre tanınarak, 90 gün içerisinde yapının tahliyesi ve yıkımına ilişkin bir süreci tarif ediyor.
Dolayısıyla 6306 sayılı yasa kapsamında başvuruda bulunan vatandaşlar riskli yapı rotasyonunu aldıktan sonra evlerini boşaltmak durumunda kalacakları için çoğunlukla bu başvuruda bulunmaktan imtina ediyor.
Ancak hızlı bina taraması yöntemi bundan bir önceki adım olduğu için ve binayı direkt riskli yapı olarak kodlamadığından vatandaşlarımız açısından bir fikir veren, öğüt veren ve bundan sonraki aşamayı hem belediyelere hem vatandaşa yol gösteren harita olarak da önüne koyan bir içerik taşıyor."
Kiracıların da binasını depreme dayanıklılık konusunda inceletebilmesi için İBB’nin 3 kat kira yardımı vererek, riskli bina yıkımı yaptığını kaydeden Gökce, “İBB, kendi kendine yıkılmak durumunda olan 318 binadan başlayarak, ikinci aşamaya 1525 tane D ve E sınıfı olduğunu tespit ettiği binaları koyarak 4500 lira kira yardımı verecek.
Mevzuatımız esasında bu yardımın sadece ev sahibine verilmesi öngörüyor. 6306 kanun uygulama yönetmeliği kiracıya tek seferlik taşınma yardımı veriyor. Biz bu düzenlememizle kiracıya da yardım vereceğiz.
Kiracının da evi boşaltması halinde 4500 kira yardımını en riskli binalardan başlayarak uygulayacağız. Riskli yapıların boşaltılması anlamında bunun önemli bir açılım olduğunu düşünüyoruz” ifadelerini kullandı.
İBB BİNA TESPİT PROJESİ NEDİR? NASIL BAŞVURULUYOR?
İstanbul Büyükşehir Belediyesinin (İBB) bina durum tespiti için hazırladığı web sitesine giriş yapıp gerekli bilgileri doldurarak bina tespiti için randevu oluşturabilirsiniz.
Hızlı Tarama ile 2000 yılı öncesi yapılan yapılarda ikinci kademe değerlendirme yöntemleri kullanılarak, mümkün olan en hızlı şekilde deprem risk durumları tespit ediliyor.
Öncelikli olarak Avcılar ve Silivri ilçelerinde başlayan bu çalışma, İstanbul’un diğer 37 ilçesine yayılmış ve şu ana kadar İstanbul genelinde 107.077 binaya gidilerek bunların 29.323’sinde inceleme gerçekleştirilmiş.
Bu çalışma kapsamında yapıda:
Kolon sıvası kaldırılarak beton çekici okuması,
Kolon betonunun sıyrılarak donatı çapı ve korozyon belirlemesi,
Kolon-kiriş ve kat ölçüleri alınarak kat planının çıkarılması,
Donatı tarama cihazı ile kolon-perde donatı aralıklarının belirlenmesi,
Yapının dış ölçülerinin ve düzensizliklerinin tespiti, işlemleri yapılarak veri toplanıyor.
Bu veriler bir algoritma ile analiz edilerek her bina için “deprem güvenlik oranı” tespit ediliyor.
RİSKLİ YAPI TESPİT EDİLİRSE NE OLUYOR?
Halk arasında kentsel dönüşüm olarak bilinen bu çalışma genellikle yenilenmesi düşünülen binalarda yaptırılıyor. 6306 sayılı yasa kapsamında yapılan bu çalışmada binanın taşıyıcı sistem rölövesi çıkarılıyor.
Karot numuneleri alınarak beton basınç dayanımı, sıyırma yapılarak ve tahribatsız donatı görüntüleme cihazları kullanarak donatı özellikleri belirleniyor.
Belirlenen malzeme özellikleri kullanılarak bina Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından oluşturulan modelleme programıyla modelleniyor.
Modelleme sonucunda oluşturulan riskli yapı tespit raporu ARAAD sistemi üzerinden ilgili belediye kontrolüne sunulup idari süreç başlatılıyor.
Bu yöntemdeki çalışmalar Bakanlık tarafından verilen yetki ile yapılırken, yapının riskli yapı olarak tespit edilmesi durumunda güçlendirilmesi veya yıkılması için idari süreç ilgili belediyeler tarafından başlatılıyor.
Bu yöntemle yapının riskli olduğu tespit edilmesi durumunda yapının yeniden yapılması durumunda maliklere harç muafiyeti, kira yardımı, kredi desteği gibi imkanlar sunuluyor. İncelenen binalarda karot alma işlemi yapıya zarar vermiyor.
Karot işlemi ülke genelinde geçerli olan yönetmeliklerde verilen sayılarda ve şekillerde alınırken, işlemin ardından yapısal tamirat İSTON tarafından gerçekleşiyor.
ANALİZ SONUCUNDA YAPTIRIM UYGULANMIYOR
Deprem performans analizi yapının kaç yılında yapıldığından bağımsız olarak TBDY-2018’e göre yapılıyor.
Bu çalışmada yapının her katında karot numunesi alarak, sıyırma yapılarak, tahribatsız donatı görüntüleme cihazları kullanarak donatı özellikleri belirleniyor.
Bilgisayar ortamında yapı üç boyutlu olarak modellenerek yapının TBDY 2018’e göre deprem performansı belirleniyor.
Bu yöntemle yapılan çalışmanın sonucu sadece başvuru sahibi ile paylaşılmakta olup analiz sonucunda herhangi bir yaptırım uygulanmıyor.
Bu yöntemlerin tamamında, incelenen yapının “depreme dayanıklıdır” veya “şu şiddette depreme dayanıklıdır” ifadesinin kullanılması teknik olarak mümkün gözükmüyor.
Tüm bu çalışmalar koşullara göre deprem performansını belirlemek için yapılıyor.
Bina tespiti projesine yönelik; İBB tarafından başlatılan Hızlı Tarama çalışması, Japonya, Yeni Zelanda, Yunanistan, ABD, Kanada ve İtalya’da benzerleri uygulanan PERA yöntemiyle yapılmış bir çalışma ve bir ön değerlendirme niteliğinde.
