Türkiye’de 6 Şubat tarihinde yaşanan binlerce insanın yaşamın mal olan deprem felaketinin ardından bir hafta geçti.
7,7 ve 7,6’lık depremler sonrası enkaz çalışmaları devam ederken yaşamını yitirenler son yolculuklarına uğurlanıyor.
13 milyon kişinin hayatının etkilendiği depremler sonrasında evlerinin yıkılmasıyla beraber binlerce kişi de yaşadıkları şehirleri terk etmek zorunda kaldı.
10 ilde büyük yıkımlar yaşanırken TOKİ konutlarının ayakta kalması dikkat çekti.
9 saat arayla meydana gelen 7,7 ve 7,6 büyüklüğünde depremlere rağmen TOKİ’nin ürettiği konutlar ayakta kalmayı başardı.
Konutların dışında TOKİ’nin geliştirdiği projeler içerisinde okul, hastane, cami, kreş ve çarşı gibi sosyal donatılar da depremden büyük zarar görmedi.
Uzmanlar, TOKİ yapımı binaların ayakta kalmasını; yükün zemine düzgün bir şekilde dağılmasını sağlayan, depreme dayanıklı radye temel üzerine kurulmasına bağlıyor.
Radye Temel Nedir?
Bazı durumlarda diğer sistemlerden daha ekonomik olabilen ve bazı şartlarda yapılması uygun görülen bina temeli çeşidine radye temel denmektedir.
İlgili olan zeminin yani temelin güvenli taşıma gücü düşükse, temel yüzey alan hesaplamaları sonucunda temel binanın mimari alanının yarısından fazlasını işgal ediyorsa radye temel uygulaması düşünülmektedir.
Radye Temel Depreme Dayanıklı mıdır?
Depreme en dayanıklı temel sistemlerden bir tanesi de radye temel sistemidir. Dolayısıyla radye temelin ilk tercih edilmesinin sebebi depreme dayanıklı zeminler oluşturmaktır.
Bilindiği gibi deprem bölgelerinde deprem olduğu taktirde binalar ağır hasar görebilmektedir. Buradan da anlayacağımız gibi radye temel özellikle tüm dünyada deprem olma riski yüksek bölgelerde yapılmaktadır.
Bilindiği gibi deprem hasarları daha çok binanın yanlış temel ile inşa edilmesinden kaynaklanmaktadır. Radye temel dayanıklı güçlü ve hareketli temel inşa etmektedir.
Radye Temel Nerede Kullanılır?
Radye temel aşağıdaki durumlar ortaya çıktığında kullanılmaktadır. Bu durumlar şöyle sıralanmaktadır:
Deprem riski yüksek bölgelerde bina temelleri oluşturmada kullanılır.
Binanın yapılacağı zeminin güvenli taşıma gücü yoksa bu temel kullanılır.
Binanın yapılacağı temel ilgili binanın mimari yapısının yapılmasına izin vermiyorsa bu temel tercih edilir.
Yükü fazla olan tüm yapılarda bu temel kullanılır.
Yer altı sularının fazla olduğu yerlerde bu temel kullanılmaktadır.
Burada bahsedilen radye temel tek tür değildir. Dolayısıyla çeşitli türlere ayrılmaktadır.
Düz radye temel, kirişli temel, mantar şeklinde temel, ters kemer şeklinde temel, hücresel temel radye temel çeşitleridir.
Bu radye temel çeşitleri bazı kriterlere göre kategorilere ayrılmaktadır. Bu kriterlerden biri de yüklerin zemine aktarılış şeklidir.
İnşaat sektöründe radye temelin gerçek ismi radye jeneral temel olarak bilinmektedir. Bu temel yükün zemine düzgün ve sistemli şekilde aktarılmasını sağlamaktadır.
Bu temelin en bilindik avantajı depreme karşı dayanıklı oluşudur. Radye temel deprem olduğu esnada ilgili bina yapısıyla beraber hareket etmektedir.
Bu hareket de bina yapısında büyük hasar oluşmasını engellemektedir. Bu engelleme şekli üstelik büyük oranda olmaktadır.
Radye temel sistemi belirli aşamalardan geçtikten sonra oluşturulmaktadır. Kazma yani pekiştirme işlemi ilk sırada gelmektedir.
Daha sonra düzeltme işlemi yapılmaktadır. Sonrasında da demir bağlantıları kurulmaktadır. Son olarak da radye temel oluşturma başlamaktadır.
Radye temel sisteminde dayanıklılığı sağlayan yapımında kullanılan demir miktarıdır.
Örneğin beş katlı bir binada kullanılacak tüm demirler radye temel sisteminin oluşturulmasında kullanılmaktadır.
Binanın yükünün ise her bölgeye eşit bir şekilde dağıtılması amacıyla da dış duvarların oturduğu alandan yaklaşık olarak bir metre kadar geniş bir şekilde temel atılmaktadır.
Buradan da anlayacağımız gibi radye temel için binanın ne kadar büyük ya da küçük olacağı önemli değildir.
Ülkemizde en çok tercih edilen radye temel çeşidi ise düz radye temel türüdür.
Bu çeşit yükü az olan ve kolonlar arasında fazla mesafe olmayan yapılarda tercih edilmektedir.
Doğal olarak düz radye temelde yük planlaması azdır. Örneğin yük planlaması fazla olan yapılarda ise mantar radye temel çeşidi kullanılmaktadır.
