“Ev sahibi kirama çok fazla zam yaptı. Kabul etmiyorum. Beni bu sebepten evden çıkartabilir mi?”
Öncelikle kira zammı neye göre yapılıyor? En sahibi en fazla ne kadar zam yapabilir bu sorulara yanıt verelim.
Kira sözleşmesinin bitiminde ev sahibi yasal olarak kiraya zam yapma hakkında sahiptir. Fakat zam yapma zorunluluğu yoktur.
Karşılıkla anlaşma sağlanması durumunda eski bedel üzerinden kira ödenebilir. Ev sahibi kiraya zam yapacaksa da bunu kafasına göre yapamıyor.
Kira artış oranında eski borçlar kanununda bir üst sınır yoktu. Sözleşme serbestisi geçerliydi. Fakat yeni borçlar kanunu bu konuda yasal bir üst sınır getirdi.
Türk Borçlar Kanununa göre; konut kiralarında, yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak artış, bir önceki kira yılında Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki (TÜFE) artış oranını geçmeyecek şekilde belirlenecek. Buradan da anlaşıldığı gibi ev sahibi kiraya TÜFE’nin üzerinde zam yapamaz. Yani TÜFE üst sınır.
En çok kafa karıştıran konulardan biri de şu; kira artış oranı kira sözleşmesinde belirtilmişse sözleşmede yazan oran mı geçerli olacak yoksa TÜFE mi?
Eğer kira zam oranı sözleşmede belirtilmişse ev sahibi yeni dönemde zam oranını serbestçe belirleyemez. Kira zammı sözleşmede ne yazıyorsa öyle uygulanacaktır.
Fakat buradaki önemli nokta şudur ki o da kira zammı her şekilde bir önceki kira yılındaki TÜFE artış oranını geçemez.
Eğer ev sahibi TÜFE’nin üzerinde kiraya zam yapmak istiyorsa ve kiracı da bunu kabul etmezse ev sahibi bu sebepten dolayı kiracıyı evden çıkartamaz.
Ev sahibi ve kiracı arasında kira zam oranı belirlenmemişse “kira tespit davası” açılabilir. Açılacak kira tespit davası ile kira bedeli mahkeme tarafından belirlenebilir.
Bu durumda hakim kira bedelini TÜFE’deki artış oranını geçmeyecek şekilde kiralananın da durumu göz önüne alınarak yeniden tespit edilebilir.
Dikkat ettiyseniz kira tespit davalarında dahi TÜFE üst sınır olarak kabul ediliyor. Hatta mahkeme TÜFE’nin altında bir kira bedeli de tespit edebilir.
5 yıldan uzun süreli veya 5 yıldan sonra yenilenen kira sözleşmelerinde ve bundan sonraki her 5 yılın sonunda yeni kira yılında uygulanacak kira bedeli yine hakim tarafından tespit edilebiliyor.
Bu durumda, ev sahibi ve kiracı arasında kira zam oranı konusunda anlaşma olup olmadığı önemli değil.
Kira artışı anlaşması olsa dahi, mahkemeden kira bedeli tespiti istenebilir. Mahkeme bu durumda TÜFE üst sınırı ile bağlı değildir.
Mahkeme, kiralananın durumu, emsal kira bedelleri ve TÜFE’deki artış oranı gibi kriterlerin tümünü göz önünde bulundurarak yeni bir kira bedeli tespit edecektir. Bu bedel, TÜFE’nin üstünde de olması mümkündür.
KİRACI ZAMMI KABUL ETMEZSE NE OLUR?
Özetlemek gerekirse eğer ev sahibi TÜFE’nin üzerinde kiraya zam yapmak isterse ve kiracı zammı kabul etmezse ev sahibi bu sebepten kiracıyı evden çıkartamaz.
Yukarıda da altını çizdiğimiz gibi kira tespit davası açılsa bile hakim yine TÜFE’yi üst sınır olarak kabul edecektir.
KİRA ARTIŞ ORANI NASIL HESAPLANIR?
Kira artış oranı Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından her ay açıklanan TÜFE’ye göre hesaplanır. Burada 12 aylık ortalama baz alınır.