TOKİ'den ev sahibi olan on binlerce vatandaşın aklındaki en önemli sorulardan biri de "Aldığım evi kiraya verebilir miyim?" oluyor. Özellikle sosyal konut projelerinde yatırım amacı güdülmesini engellemek için katı kurallar bulunuyor. Cevap, konutun tipine ve borcunun durumuna göre değişiyor. İşte TOKİ konutlarının kiralanmasına dair tüm detaylar...
Toplu Konut İdaresi (TOKİ) Başkanlığı, Türkiye'de dar ve orta gelirli vatandaşları ev sahibi yapma misyonuyla milyonlarca konut üretti. Ancak TOKİ'den ev sahibi olanların uyması gereken, imzalanan sözleşmelerle sabitlenmiş bazı kritik yükümlülükler bulunuyor. Bu yükümlülüklerin başında ise "ikamet etme" şartı ve "kiralama yasağı" geliyor.
Peki, hangi TOKİ konutu kiraya verilebilir, hangisi verilemez? Borç bitmeden kiraya vermenin yaptırımı nedir?
Alt Gelir Grubu Konutlarında Kiralama Kesinlikle Yasak
TOKİ'nin özellikle "alt gelir grubu" veya "sosyal konut" (2+1) projelerinden ev sahibi olan vatandaşlar için kurallar çok net. Bu projelerin temel amacı, barınma ihtiyacı olan kişilerin bu evlerde bizzat ikamet etmesidir.
Sözleşme Hükmü: Bu konutların sözleşmelerinde, "Hak sahibi, konutu borcu bitene kadar devredemez, satamaz ve kiraya veremez. Konutta bizzat ikamet etmek zorundadır" şeklinde açık bir madde bulunur.
Tapu Şerhi: Konutların tapularına, borç bitene kadar bu kısıtlamaları içeren bir şerh konulur.
Yaptırımı Çok Ağır: Eğer borcu devam eden bir alt gelir grubu konutunun kiraya verildiği TOKİ tarafından tespit edilirse, İdare'nin sözleşmeyi tek taraflı feshetme hakkı doğar. Bu durumda, konut hak sahibinin elinden alınabilir ve ödenen peşinat ile taksitler belirli kesintiler yapılarak iade edilir.
Borç Bitince Kiralama Serbest Kalıyor
TOKİ konutları üzerindeki temel kısıtlamalar, konutun borcuyla doğrudan ilişkilidir. Hak sahibi, TOKİ'ye olan tüm borcunu tamamen kapattığında ve tapu üzerindeki "ipotek" veya "satılamaz/kiralanamaz" şerhini kaldırdığında, mülk üzerindeki tasarruf hakkı tamamen kendisine geçer.
Borcu biten ve tapusu "şerhsiz" hale gelen bir TOKİ konutu, normal bir gayrimenkul statüsüne kavuşur. Bu noktadan sonra sahibi, evini dilediği gibi satabilir veya kiraya verebilir.
Orta Gelir ve "Standart" Projelerde Durum Ne?
Alt gelir grubu dışındaki (genellikle 3+1 veya açık satış/standart) projelerde, sözleşme koşulları bazen farklılık gösterebilir. Ancak genel kural, bu projelerde de borç bitene kadar kısıtlamaların devam etmesi yönündedir.
Geçmiş yıllarda TOKİ yetkilileri tarafından yapılan bazı açıklamalarda, özellikle "orta gelir" grubu için kiralama konusunda bazı esneklikler olabileceği sinyalleri verilmişti. Ancak bu durum, her proje için geçerli bir kural değildir ve tamamen TOKİ İdaresi'nin inisiyatifindedir.
Altın Kural: Sözleşmenizi Kontrol Edin
Hangi tip projeden olursa olsun, bir TOKİ konutunun kiraya verilip verilemeyeceğinin en net cevabı, alıcı ile TOKİ arasında imzalanan "Gayrimenkul Satış Sözleşmesi"nde yer alır. Herhangi bir adım atmadan önce mutlaka sözleşmedeki ilgili maddeler incelenmelidir.