Hürriyet'ten Gülistan Alagöz'ün haberine göre, yaşanan büyük depremlerle binlerce binanın yıkılması ve sağlam kalan evlere olan talep, konut stoklarının erimesine neden oldu. Ayakta kalan evlerde hem satış hem de kira fiyatları hızla yükseldi. Teknoloji odaklı gayrimenkul değerleme platformu Endeksa, depremin etkilediği iller ve çevresinde stok durumuyla konut ve kira fiyatlarını inceledi. 1 Ocak-5 Şubat ile deprem sonrası 6 Şubat-22 Şubat tarihlerini kıyaslayan çalışmanın çarpıcı sonuçları şöyle: KİRA VE FİYATLAR Endeksa verilerine göre depremden önce ocak ayında deprem illerinde satılık konut fiyatları yüzde 9, kiralar yüzde 5 arttı. Şubat ayında deprem olmasaydı fiyat artışı yüzde 8, kira artışı ise yüzde 4 öngörülmüştü. Ancak deprem felaketi sonrasında ocak başından deprem günü 6 Şubat’a kadar olan dönemle, sonrasında 22 Şubat’a kadar olan dönemin karşılaştırıldığı çalışma sonucunda, depremin etkilediği illerde satılık konut fiyatlarının ortalama yüzde 14, konut kiralarının ise ortalama yüzde 17 artış gösterdiği görüldü. İl il satış fiyatlarına baktığımızda en yüksek artış Malatya’da. Şehirde şubat ayı için beklenti yüzde 9’luk fiyat artışı olsa da, depremle bu oran yüzde 33’ü buldu. Malatya’yı yüzde 20 ile Elazığ, yüzde 18 ile Kahramanmaraş, yüzde 16 ile Hatay ve Adana izledi. Kiralarda ise artış daha yüksek. Hatay’da şubat ayı beklentisi yüzde 6 olsa da deprem sonrası artış yüzde 56 olarak hesaplandı. Hatay’ı yüzde 41 ile Malatya, yüzde 33 ile Adıyaman, yüzde 30 ile Maraş izledi. ELDE KONUT KALMADI 11 ilde hem kiralık hem de satılık konut stoku hızla eridi. Depremin etkilediği illerde satılmayı bekleyen konut stoku ortalama yüzde 53, kiralanmayı bekleyen stok adedi ise ortalama yüzde 59 düştü. Satılık konut stokunun en fazla azaldığı il yüzde 93 ile Malatya oldu. Malatya’yı yüzde 92 ile Adıyaman, yüzde 89 ile Maraş, yüzde 85 ile Hatay, yüzde 66 ile Osmaniye takip etti. Kiralık evlerde en fazla stok düşüşü yüzde 96 ile Adıyaman ve Kahramanmaraş’ta yaşandı. Malatya’da yüzde 95, Hatay’da yüzde 93, Osmaniye’de yüzde 80 gerileme ölçüldü. ÇEVRE İLLERDE GÖÇ ETKİSİ Endeksa, araştırma kapsamında depremden etkilenen illerin çevresini de araştırdı. Buna göre Tunceli’de konut fiyatı yüzde 16, Kayseri’de yüzde 13, Mardin, Aksaray, Nevşehir ve Niğde’de yüzde 11 arttı. Kiralar ise Kayseri’de yüzde 29, Erzincan’da yüzde 24, Aksaray ve Bingöl’de yüzde 21, Karaman’da yüzde 18, Sivas’ta yüzde 17, Nevşehir’de yüzde 15 yükseldi. Çevre illerde kiralık konut stokunda ciddi düşüş olması dikkat çekti. Kiralanmayı bekleyen konut sayısı Nevşehir’de yüzde 61, Konya’da yüzde 58, Tunceli’de yüzde 57, Niğde’de yüzde 50, Aksaray’da yüzde 47, Kayseri’de yüzde 45 azaldı. Deprem bölgesinde binlerce aile kurtarabildiği eşyalarla başka şehirlere göç ediyor. ORTALAMA KİRA 10 BİN TL’Yİ AŞTI Deprem mağduru vatandaşların tercih ettiği illerin birçoğunda ortalama kira bedeli 10 bin lirayı aştı. Araştırma sonuçlarına göre Ankara’da ortalama kira 11 bin 660, Mersin’de 10 bin 334, Antalya’da 16 bin 156 lira oldu. Kayseri ve Konya’da ortalama kira bedeli yaklaşık 6 bin 500 lira. Deprem bölgesinde ise en yüksek kira ortalaması 8 bin 575 lira ile Adana’da. Gaziantep ve Hatay’da ortalama kira 7 bin liraya, Adıyaman ve Malatya’da 5 bin liraya yaklaştı. Endeksa araştırmasına göre deprem yaşanan diğer illerde ortalama kiralar şöyle; Diyarbakır 6 bin 411 lira, Şanlıurfa 5 bin 544 lira, Maraş 3 bin 517 lira, Kilis 3 bin 287 lira, Osmaniye 2 bin 883 lira, Elazığ 2 bin 346 lira. DEPREMZEDEYE EV VERMİYORLAR Türkiye’nin birçok noktasında vatandaş evini, odasını hiçbir bedel istemeden depremzedelere açarken, diğer tarafta “Depremzedeye ev vermem” diyenler de var. Emlak sektörü temsilcilerinin verdiği bilgiye göre kimi mülk sahipleri, düzenli kira alamam endişesiyle depremzedelere evini vermiyor, kimi de senelik kira istiyor. Son dönemde talebin yoğun olduğu çevre illerdeki eski kiracılara “Depremzede akrabam var, evi boşalt” talepleri de geliyor. Mülk sahipleri bu bahaneyle kiracıyı tahliye edip, evi yüksek rakamla başkasına kiralama peşinde. İSTANBUL’DA PANİK GÖÇÜ Kahramanmaraş depremlerinin ardından beklenen İstanbul depremi gündeme gelince imkânı olan vatandaş daha güvenli bir ev için arayışa girdi. Özellikle 2000 öncesi yapılan binada yaşayanlar, yeni ve az katlı yapılara yöneldi. Uzmanların sağlam zemin vurgusu da taşınma hareketliliğinde belirleyici oldu. KONUT FIRSATÇILIĞI BİTMİYOR Büyükşehirlerdeki tablo da incelendi. Depremzedelerin en çok tercih ettiği illerden olan Ankara’da şubatta yüzde 8 kira artışı beklenirken, depremle artış yüzde 26 olarak gerçekleşti ve kiralık konut stoku yüzde 24 azaldı. Deprem sonrası kiralar Muğla’da yüzde 20, İzmir’de yüzde 16, İstanbul’da yüzde 13 arttı. Ankara Tüm Emlakçılar Meslek Odası (ATEM) Başkanı Hakan Akçam, yüzde 100’ü bulan Kira artışları olduğunu söyledi. 3 bin liralık kiranın 6 bin liraya, 6 bin liralık kiranın 12 bin liraya çıktığını belirten Akçam, “Ceza almamak için ilan sitelerinden kaldırıp, el altından kiralıyorlar. Fırsatçılık bitmiyor” dedi. Mersin’de stoklar arttı. Çünkü yazlık evler devreye girdi. Mersin Ticaret ve Sanayi Odası Emlak Komitesi Başkanı Ümit Mete kiralara için şunları söyledi: “Deprem öncesi 5-6 bin olan evler 10 bin lira. 10 bin lira altında ev bulunması çok zor. 400-500 bin liraya satılamayan yayla evleri yıllık 200-250 bin liradan kiraya veriliyor.”