Hem Türkiye genelinde hem İzmir'de son yıllarda en çok tartışılan konulardan biri kira fiyatlarında yaşanan artışlar oldu.
Kira artışlarının yüzde 25'i geçmemesini öngören Meclis kararına rağmen ev sahibi ile kiracılar arasındaki uyuşmazlık davalarındaki artışın önüne geçilemedi.
Haftabaşı Sohbetleri'nde kiracı ve ev sahiplerinin merak ettiği sorulara yanıt veren HUDER İzmir Başkan Yardımcısı avukat Emel Nazlı, "İzmir'de kiracı-ev sahibi uyuşmazlıkları son bir senede bir hayli artmış bulunmakta. Öyle ki kira uyuşmazlıkları ile ilgili davalara bakmakla yükümlü sulh hukuk mahkemelerinde görülen dava sayısındaki büyük artış sebebiyle yaklaşık 1 yıl sonrasına duruşma tarihi verilebiliyor" dedi.
Uyuşmazlıklarla ilgili Meclis kararı neyi içeriyordu? Davalarla ilgili İzmir'deki durum nedir?
8 Haziran 2022 tarihinde TBMM Genel Kurulu tarafından kabul edilen geçici maddeyle 11 Haziran 2022 tarihi ile 1 Temmuz 2023 tarihleri arasında uygulanacak kira artış oranına sınırlama getirildi ve bir önceki kira yılına ait kira bedelinin yüzde yirmi beşini geçmemesi koşulu hükme bağlandı.
Yüzde 25 artış sınırı iş yeri kiraları açısından geçerli değil. Mülk sahipleri yasa gereğince yapılan belirlenen kira artışlarından memnun değil. Kiracılar da kendilerine tanınan yasal hakkı kullanarak yüzde 25'in üzerinde artış yapmayı kabul etmek istemiyor. Hal böyle olunca da kira hukukuna ilişkin uyuşmazlıkların ortaya çıkması kaçınılmaz hale geldi. İzmir'de de kiracı-ev sahibi uyuşmazlıkları son bir senede çok artmış durumda.
Kira artışıyla ilgili kararlara uyuluyor mu? Kiracıların ve ev sahiplerinin hakları neler?
Kira artış oranının sınırlanmasına ilişkin düzenleme bir yasa hükmü olduğundan, mülk sahiplerinin yüzde 25'in üzerinde artış yapmaları mümkün değil. Kiracıların yükümlüklerini yerine getirmesi halinde mülk sahiplerinin kira bedeli ile ilgili olarak başvurabilecekleri bir yasal yol bulunmuyor.
Ancak 5 yılı aşan konut kiralarında mülk sahiplerinin kira tespit davası açarak, tüketici fiyat endeksindeki on iki aylık ortalamalara göre değişim oranı, kiralananın durumu ve emsal kira bedelleri göz önünde tutularak hakkaniyete uygun biçimde kira bedelinin hakim tarafından belirlenmesini talep etmeleri mümkündür. Son zamanlarda tahliye davalarının sayısında büyük artış yaşandı.
Kiracının Sözleşmeyi Feshetme Hakkı Var
Kira sözleşmesinin bitmesi ev sahibine kiracıyı evden çıkarma hakkı verir mi? Bu konu Türk Borçlar Kanunu'nun 347. maddesinde düzenlenmiş olup anılan madde;
"Konut ve çatılı işyeri kiralarında kiracı, belirli süreli sözleşmelerin süresinin bitiminden en az onbeş gün önce bildirimde bulunmadıkça, sözleşme aynı koşullarla bir yıl için uzatılmış sayılır. Kiraya veren, sözleşme süresinin bitimine dayanarak sözleşmeyi sona erdiremez.
Ancak, on yıllık uzama süresi sonunda kiraya veren, bu süreyi izleyen her uzama yılının bitiminden en az üç ay önce bildirimde bulunmak koşuluyla, herhangi bir sebep göstermeksizin sözleşmeye son verebilir" hükmünü içermektedir.
Buna göre konut ve çatılı işyeri kiralarında sürenin dolması sözleşmenin kendiliğinden sona ermesini sağlamıyor, kural olarak sadece kiracıya sözleşmeyi feshetme hakkı veriyor. Kiralayan yalnızca 10 yılı geçen kira süresi sonunda sözleşmeyi süre bitimi sebebiyle sona erdirebilecektir.
