Gayrimenkul sektöründe uzun süredir konuşulan şeffaflık ve gerçek değer tespiti sorunu için somut bir adım atılıyor. Bakanlık, Dijital Yapı Envanteri çalışmaları kapsamında yeni bir aşamaya geçerek, taşınmazların piyasa değerini anlık ve doğru verilerle belirleyecek olan yapay zeka destekli bir sistemi devreye alıyor.
Gerçek Değerler Yapay Zeka ile Belirlenecek
Yeni sistemin kalbini "Değer Bilgi Merkezi" oluşturuyor. Bu merkez, Türkiye genelindeki tüm taşınmazların (konut, arsa, arazi ve ticari yapılar) gerçek piyasa değerlerini belirlemek üzere kuruluyor. Kurulacak dijital altyapı sayesinde;
Tapu ve Kadastro verileri,
Banka ekspertiz raporları,
İlan sitelerindeki fiyatlar,
Mevcut rayiç bedeller,
Karar destek sistemi verileri tek bir havuzda toplanacak.
Yapay zeka algoritmaları bu devasa veri setini analiz ederek, bir mülkün gerçek değerini spekülasyondan uzak bir şekilde ortaya koyacak.
Kayıt Dışı Ekonomi ve Fahiş Fiyatla Mücadele
Sistemin birincil amacı, gayrimenkul piyasasındaki manipülasyonların önüne geçmek. Özellikle son yıllarda sıkça şikayet konusu olan "köpük fiyatlar", spekülatif artışlar ve kayıt dışı alım-satım işlemleri bu sistemle engellenmeye çalışılacak. Gayrimenkul almayı planlayan vatandaşlar, yatırımlarının gerçek değerini bu güvenli sistem üzerinden şeffaf bir şekilde takip edebilecek.
İnsan Faktörü Göz Ardı Edilmemeli
Sistemin detaylarını değerlendiren Gayrimenkul Uzmanı Olcay Selvi, amacın güvenilir bir değerleme altyapısı kurmak olduğunu belirtirken önemli uyarılarda bulundu. Yapay zekanın sadece veriyi işleyen bir araç olduğunu hatırlatan Selvi, sürecin başarısı için uzman desteğinin şart olduğunu vurguladı:
"Yapay zeka yalnızca verilen verileri işleyen bir merkezdir. Bu nedenle gayrimenkul değerleme uzmanlarının, şehir plancılarının, deprem mühendislerinin ve vergi uzmanlarının mutlaka süreçte yer alması gerekiyor."
Vergiler ve Kiralar Nasıl Etkilenecek?
Yeni sistemle birlikte gündeme gelen en kritik konu ise tapu harçları ve emlak vergileri. Mevcut durumda genellikle belediye rayiç bedelleri üzerinden ödenen harçların, yeni sistemle birlikte "gerçek piyasa değeri" üzerinden hesaplanması gündemde.
Uzmanlar, vergi ve harçlarda yaşanacak ani artışların piyasada yan etkileri olabileceğine dikkat çekiyor. Maliyetlerin artması durumunda, bu farkın alım-satım fiyatlarına ve nihayetinde kira rakamlarına yansıyabileceği belirtiliyor. Gayrimenkulün önemli bir yatırım aracı olduğu Türkiye'de, vergilendirme sistemindeki bu köklü değişikliğin piyasa dengelerini nasıl şekillendireceği ise önümüzdeki günlerde netleşecek.
