İşte emlak piyasasında en sık karşılaşılan, tapu ve kadastro işlemlerinde hayati öneme sahip 13 temel terim:
Temel Konum ve Kayıt Terimleri
Kadastro: Tüm arazi ve mülklerin sınırlarının ve üzerindeki hukuki hakların devlet tarafından belirlenip kayıt altına alınması işlemidir. Mülkiyetin yasal güvence altına alınmasının başlangıcıdır.
Tapu: Bir gayrimenkulün yasal sahibini gösteren, resmi nitelikteki belgedir. Mülkiyet hakkının en güçlü kanıtıdır.
Ada: Çevresi doğal veya yapay sınırlar ile çevrili, genellikle imar planındaki bir bölüntüyü oluşturan parseller topluluğudur. Konumun geniş çerçevesini belirler.
Parsel: Ada içerisinde yer alan, sınırları ve yüzölçümü yasalarca kesin olarak belirlenmiş, bağımsız mülkiyete konu olan arsa parçasıdır. Mülkünüzün kesin hukuki adresidir.
İmar, Sınırlama ve Yapı Terimleri (Yeni ve Önemli Kavramlar)
İmar Durumu (Durum Belgesi): Bir parselin üzerine ne tür bir yapı yapılabileceğini, yapının yüksekliğini, kaç katlı olabileceğini ve taban oturum alanını belirten resmi belgedir. Gayrimenkulün inşaat potansiyelini gösteren en kritik bilgidir.
Emsal (Kaks): "Kat Alanı Kat Sayısı"nın kısaltmasıdır. Parsel üzerine inşa edilebilecek toplam inşaat alanının, parselin toplam alanına oranını gösterir. Örneğin, 1000 metrekarelik bir arsada emsal $0.50$ ise, toplam $500$ metrekare kapalı alan inşa edilebilir. Emsal, gayrimenkulün değerini doğrudan etkiler.
Gabari (Yükseklik): Bir yapının en üst çatısının, zemin seviyesinden itibaren ulaşabileceği maksimum yüksekliği metre cinsinden veya kat sayısı olarak belirten imar terimidir.
Şerh: Tapu kütüğüne işlenen, gayrimenkulün devir ve tasarruf hakkını kısıtlayıcı veya sahibine bir hak tanıyan geçici kayıttır. Örneğin, bir "ihtiyati tedbir" veya "satış vaadi" şerhi, mülk üzerindeki işlem yetkisini geçici olarak sınırlandırabilir.
İfraz: Tapu kütüğünde kayıtlı olan bir parselin, iki veya daha fazla parçaya bölünerek yeni parseller oluşturulması işlemidir.
Tevhid: Farklı tapu kütüklerinde kayıtlı ve birbirine bitişik (komşu) birden fazla parselin birleştirilerek tek bir parsel haline getirilmesi işlemidir.
Kat İrtifakı: Bir arsa üzerinde başlanacak veya yapımı devam eden bir yapının bağımsız bölümlerinin (daire, dükkan vb.) yasal olarak hak sahiplerine ait olduğunu gösteren tescil işlemidir. Yapı tamamlandığında Kat Mülkiyeti'ne çevrilir.
Kat Mülkiyeti: Bir yapının tamamlanıp iskan ruhsatının alınmasının ardından, bağımsız bölümlerin (daireler) hukuken tescil edilmesidir. Gayrimenkulün bağımsız ve ipotek edilebilir bir mülkiyet birimi olduğunu gösterir.
Zemin (İrtifak) Hakkı: Bir arsa üzerinde, o arsanın altında veya üstünde yapı yapma ya da mevcut yapıyı kullanma hakkı veren sınırlı ayni haktır.