Ticaret Bakanlığı, söz konusu ilanı yönetmeliğe aykırı buldu ve ilan sahibine idari para cezası uyguladı. Ancak yapılan denetimlere rağmen benzer ifadelerin hâlâ bazı ilan sitelerinde yer aldığı görülüyor.
Ayrımcı İlanlara Para Cezası
Ümraniye’deki olayda “Emekliye kiralık değildir, sadece memura ve kurumsal çalışana verilecektir” ifadelerine yer veren ilan sahibine cezai işlem uygulandı. Ticaret Bakanlığı, yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
“Her vatandaşımızın eşit şartlarda hizmet almasını, piyasada adil, dürüst ve ahlaka uygun ticari faaliyetlerin sürdürülmesini temel önceliklerimiz arasında görüyoruz. Toplum vicdanını zedeleyen her türlü ayrımcı uygulamanın önlenmesi için denetimlerimiz sürecektir.”
Bu gelişme, “Ev sahibi kiracısını seçebilir mi?” sorusunu yeniden gündeme taşıdı.
Talepler Mümkün Ama Sınır Var
Gayrimenkul hukuku uzmanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, ev sahiplerinin kiralama sürecinde belirli belgeleri talep edebileceğini ancak bunun bir ayrımcılık aracı haline getirilemeyeceğini söylüyor:
“Ev sahibi kira gelirini güvence altına almak isteyebilir. Bu nedenle maaş bordrosu, Findeks raporu, kefil veya tahliye taahhüdü isteyebilir. Ancak kiracının bu bilgilerini üçüncü kişilerle paylaşmak suçtur.”
Kiraz, ayrımcı ilanların açıkça yasalara aykırı olduğunu belirtiyor:
“‘Emekliye verilmez’, ‘yabancıya kiralık değildir’, ‘bekara uygun değil’, ‘çok çocuklu aile aramasın’ gibi ifadeler ayrımcılıktır. Bu tür ilanlar şikâyet edilirse idari para cezası uygulanır. Aynı şekilde ‘sadece memura kiralık’ ibaresi de diğer grupları dışladığı için hukuka aykırıdır.”
Buna karşılık, konutun fiziki özellikleriyle doğrudan ilgili durumlarda istisnalar uygulanabiliyor. Örneğin, 1+0 daire için “kalabalık aileye uygun değildir” ibaresi ayrımcılık sayılmıyor.
Ayrımcılık Şikayetlerinde Yetkili Kurumlar
Ayrımcı ilanlarla ilgili başvurular Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) tarafından değerlendiriliyor. Ticaret Bakanlığı ise yanıltıcı, fahiş fiyatlı veya yönetmeliğe aykırı ilanlara yönelik idari yaptırım uyguluyor.
Fahiş Fiyat Artışlarına da Ceza
Bakanlık yalnızca ayrımcılığı değil, fahiş fiyat artışlarını da yakın takibe aldı. Son denetimlerde:
9,5 milyon TL’lik taşınmazın 18 gün içinde 13 milyon TL’ye çıkarıldığı,
Bir başka ilanda 2 haftada 1 milyon TL artış yapıldığı,
Başka bir taşınmazda ise 1 haftada 1,5 milyon TL fark eklendiği belirlendi.
Bu işlemler sonucunda 256 kişi hakkında toplam 34,9 milyon TL idari para cezası uygulandı.
Ayrımcı İfadeler İlanlarda Yer Almaya Devam Ediyor
Tüm denetimlere rağmen bazı ilanlarda hâlâ şu ibareler yer alıyor:
“Yabancıya kiralık değildir.”
“Bekara verilmez.”
“Ev sahibinin memur şartı vardır.”
“Çok çocuklu aileye uygun değildir.”
“Sadece kurumsal çalışana verilecektir.”
Bu ifadelerin tümü, TİHEK ve Ticaret Bakanlığı tarafından cezai yaptırıma tabi tutulabiliyor.
Ev Sahibinin Tercihi Hukukun Üstünde Olamaz
Gayrimenkul uzmanlarına göre, kiracı seçme hakkı sınırsız bir özgürlük değil. Ev sahipleri kira gelirini koruma altına almakta haklı olsa da, bu hakkı ayrımcılığa dönüştürmek cezayı kaçınılmaz hale getiriyor.
Konut piyasasında adil, eşit ve şeffaf bir sistem kurulmadıkça ne kiracı ne de ev sahibi huzurlu olur. Ev sahibinin tercihi hukukun üstünde olamaz.
