Eğilmez, rantın kökeninin Fransızca rente kelimesine dayandığını, kira ve faiz getirisi anlamına geldiğini ifade etti. Ekonomik anlamda rant kavramını ilk ortaya atan kişinin David Ricardo olduğunu ve rantı, toprağın kullanımı karşılığında ödenen bedel olarak tanımladığını hatırlattı. Ayrıca iktisatçı Korkut Boratav’ın tanımına da yer vererek, rantı “devletin çeşitli uygulamalarla özel kesim lehine yarattığı çıkar avantajı ve bu avantajın paylaşımı” olarak özetledi.
Kentsel Rant ve 5 Daire Örneği
Mahfi Eğilmez, özellikle kentsel rantın Türkiye’de ön plana çıktığını belirtti. Kentsel rantı, kentleşmenin ve göçün getirdiği konut talebi artışı sonucu oluşan değer kazancı olarak tanımladı. Bu durumu şu örnekle somutlaştırdı:
“İki katlı bir evin yıkılıp yerine yirmi daireli bir bina yapılması durumunda, müteahhitin ev sahibine beş daire vermesi, kentsel rantın bir örneğidir.”
Kamu ve Siyaset Rant Yaratıyor
Eğilmez, bazı kamu kuruluşlarının karar ve uygulamalarıyla rant oluşumuna katkıda bulunduğunu, siyasetçilerin ve kamu görevlilerinin de bu süreçten çeşitli kazançlar elde ettiğini yazdı. Bu durumun, enflasyon ve yolsuzluk gibi yapısal ekonomik sorunların temelinde yer aldığını savundu.
Yazısında, rant arayışının Türkiye’de yaygınlaştığını ve bu durumun sadece ekonomik değil, ahlaki ve sosyal bozulmaları da beraberinde getirdiğini vurgulayan Eğilmez, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu sorunlar çözülmeden kentlerin bozulması önlenemez, haksız kazançlar engellenemez, ahlaki erozyon durdurulamaz ve enflasyon kalıcı biçimde kontrol altına alınamaz.”
Bu görüşler, Türkiye’deki kentleşme politikaları ve ekonomik yönetişim süreçlerinin yeniden ele alınması gerektiğine dair önemli bir uyarı niteliği taşıyor.
