Gayrimenkul piyasasında son dönemde sıkça duyduğumuz "Kiracım çıkmak için benden para istiyor" şikayetleri, mülk sahipleri ile kiracılar arasındaki ipleri daha da geriyor. Hukuk sistemimizdeki genel kurala göre, kira sözleşmesi sona erdiğinde veya haklı bir tahliye sebebi oluştuğunda kiracının mülkü boşaltması gerekir. Ancak uygulamada işler her zaman bu kadar net yürümüyor.
İşte evden çıkmak için para talep edilmesinin hukuki boyutu ve tarafların bilmesi gereken ince detaylar...
Kanun Ne Diyor: Zorla Para İstemek Mümkün mü?
Öncelikle net bir şekilde belirtmek gerekir ki; Türk Borçlar Kanunu'nda kiracının evden çıkmak için ev sahibinden "tahliye parası" veya "hava parası" talep etmesine dayanak oluşturan doğrudan bir madde bulunmamaktadır.
Eğer kiracının tahliyesi için haklı bir hukuksal sebep (ihtiyaç nedeniyle tahliye, 10 yıllık sürenin dolması, iki haklı ihtar vb.) varsa, kiracı "Bana para vermezsen çıkmam" diyemez. Bu durum, hakkın kötüye kullanılması anlamına gelir ve hukuken korunmaz.
İstisna Durum: İkale (Anlaşarak Sona Erdirme)
Ancak madalyonun bir de diğer yüzü var. Eğer ev sahibinin elinde kiracıyı hemen çıkarabilecek haklı ve hukuki bir gerekçe yoksa (örneğin sadece evi daha yüksek fiyata başkasına kiralamak istiyorsa), ipler kiracının eline geçebilir.
Hukukta "İkale Sözleşmesi" (Bozma Sözleşmesi) olarak adlandırılan durum tam da burada devreye giriyor. Kiracı, devam eden sözleşme hakkından vazgeçmek ve evi erken tahliye etmek karşılığında bir bedel talep edebilir. Bu noktada talep edilen para, bir "haraç" değil, kiracının yasal oturma hakkından feragat etmesinin bedelidir.
Uzmanlar bu durumu şöyle özetliyor: “Ev sahibi dava açsa 2-3 yıl sürecek bir süreci beklemek yerine, kiracıya belirli bir tazminat ödeyip evi hemen boşaltmasını istiyorsa, bu yasal bir anlaşmadır.”
Bu Para Ne İçin İsteniyor?
Kiracılar genellikle şu gerekçelerle ev sahiplerinden ödeme talep etmektedir:
Nakliye Masrafları: Yeni bir eve taşınmanın getirdiği lojistik yük.
Emlakçı Komisyonu: Yeni ev bulurken ödenecek hizmet bedeli.
Kira Farkı: Mevcut düşük kirasından çıkıp, piyasadaki yüksek kiralı bir eve geçeceği için aradaki farkın belirli bir süre (örneğin 6 ay veya 1 yıl) karşılanması.
Yasal Güvence Şart: Kağıda Dökün
Eğer ev sahibi ve kiracı, bir bedel karşılığında tahliye konusunda anlaşırsa, bu durumun mutlaka yazılı bir protokole (İkale Sözleşmesi) bağlanması gerekir.
Avukatlar uyarıyor:
"Parayı elden vermek veya açıklaması boş bir şekilde bankadan göndermek büyük risk taşır. Yapılan ödemenin 'tahliye bedeli' olduğu ve karşılığında kira sözleşmesinin feshedildiği, anahtarın teslim edildiği yazılı olarak imza altına alınmalıdır."
Mecburiyet Değil, Mutabakat
Özetle; kiracının durup dururken "Para vermezsen çıkmam" demesi hukuki değildir. Ancak ev sahibi, hukuki süreci beklemeden erkenden evine kavuşmak istiyorsa, kiracının mağduriyetini gidermek adına bir ödeme yapmayı kabul edebilir. Bu, tamamen iki tarafın özgür iradesiyle yapacağı bir "ticari barış" anlaşmasıdır.
