Site ve apartman yaşamının en büyük sorunlarından biri haline gelen yüksek aidatlar, kiracılar ile yönetimleri karşı karşıya getiriyor. Genellikle ay sonunda gelen "toplu ödeme listesi" detaylandırılmadan kiracılara sunuluyor ve kiracılar, yasal olarak sorumlu olmadıkları "demirbaş" niteliğindeki giderleri de ödemek durumunda kalıyor. Ancak Kat Mülkiyeti Kanunu ve ilgili mevzuatlar, giderleri "İşletme" ve "Yatırım" olarak iki ana başlıkta kesin çizgilerle ayırıyor.
1. Kullanıyorsan Öde: İşletme Bütçesi (Kiracının Sorumluluğu)
Kiracılar, taşınmazın günlük kullanımıyla ilgili olan ve "tüketilen" hizmetlerden sorumludur. Bu giderler, kiracının o mülkte oturduğu süre boyunca aldığı hizmetin karşılığıdır.
Neleri Kapsar?
Kapıcı/personel maaşı, bina temizliği, güvenlik hizmetleri, ortak alan elektrik ve su faturaları, havuz bakımı gibi periyodik giderler.
2. Mülkü Zenginleştiren Ödeme: Yatırım Bütçesi (Ev Sahibinin Sorumluluğu)
İşte karışıklığın yaşandığı nokta burasıdır. Binanın değerini artıran, kalıcı değişiklikler veya demirbaş yenilemeleri kiracının değil, mülk sahibinin sorumluluğundadır. Çünkü kiracı evden çıktığında bu yatırımları yanında götüremez; bu harcamalar mülkün değerine eklenir.
Neleri Kapsar?
Asansörün tamamen değişmesi veya ağır bakımı, dış cephe yalıtımı (mantolama), çatı tamiratı, apartman görevlisinin kıdem tazminatı, boya-badana gibi demirbaş yenilemeleri.
Yönetimden gelen ödeme tablosunda "Demirbaş Gideri" veya "Yatırım Gideri" adı altında bir kalem görürseniz, bunu ev sahibinizle görüşerek kiradan düşülmesini veya doğrudan ev sahibi tarafından ödenmesini talep etme hakkınız vardır.
Kritik Detay: Aidat Kirayı Geçemez
Yasaların kiracıyı koruyan en önemli maddelerinden biri de sorumluluk sınırıdır. Hukuki süreçlerde ve icra takiplerinde; bir kiracının ödemekle yükümlü tutulabileceği aidat ve ortak gider miktarı, ödediği kira bedeli ile sınırlıdır.
Eğer talep edilen aidat veya ek bütçe (örneğin büyük bir tadilat nedeniyle) kiracının ödediği aylık kira bedelini aşıyorsa, kiracı sadece kira bedeli kadarından sorumlu tutulabilir. Aradaki fark oluşursa, yönetim bu bakiyeyi kiracıdan değil, doğrudan kat malikinden (ev sahibinden) tahsil etmek zorundadır.
Kiracılar Ne Yapmalı?
Detaylı Ekstre İsteyin: Aidat ödemesi yaparken yönetimin harcama kalemlerini detaylı gösteren işletme projesini inceleyin.
Demirbaşları Ayırın: Listede "asansör değişimi", "kıdem tazminatı fonu" gibi ibareler varsa bu tutarları ödemeyin veya ödediyseniz dekontu saklayarak kiranızdan mahsup edin.
Sözleşmeye Bakın: Kira sözleşmesinde aksi bir madde olsa dahi, yasa gereği demirbaş giderleri mülk sahibinin asli sorumluluğundadır.