TOKİ'den Net Yanıt: Kiralama, Proje Tipine Göre Değişiyor
Toplu Konut İdaresi Başkanlığı'nın (TOKİ) bu konudaki yaklaşımı, projenin hangi gelir grubuna hitap ettiğine göre farklılık göstermektedir. TOKİ'nin resmi açıklamalarına göre iki temel senaryo bulunmaktadır:
1. Alt Gelir Grubu Projeleri (Kiralama YASAK) 500 Bin Sosyal Konut Projesi gibi "alt gelir grubu" için özel olarak geliştirilen projelerde temel amaç, yatırım değil, barınmadır. Bu nedenle:
Sözleşme imzalayan hak sahipleri için borç bitene kadar ikamet etme zorunluluğu bulunmaktadır.
Alıcının kendisinin, eşinin veya çocuklarının bu konutta ikamet etmesi şarttır.
Bu kurala uyulmadığının (evin kiraya verildiğinin veya boş tutulduğunun) tespit edilmesi halinde, TOKİ'nin sözleşmeyi tek taraflı feshetme hakkı bulunmaktadır.
2. Standart Konut Projeleri (Kiralama Serbest) TOKİ'nin alt gelir grubu dışında kalan "standart tip" konut projelerinde ise durum farklıdır. Bu projelerden ev sahibi olanlar, konutlarını kiraya verme hakkına sahiptir. Ancak, istisnai durumdaki 3+1 konutlar için bu yetkinin TOKİ İdaresi'nin inisiyatifinde olduğu belirtilmektedir.
Taksiti Devam Eden (Borcu Bitmeyen) TOKİ Evi Kiraya Verilir mi?
Vatandaşların en çok merak ettiği konu, taksit ödemesi devam eden evin kiralanıp kiralanamayacağıdır. Alt gelir grubu projeleri için bu sorunun cevabı kesin bir "Hayır"dır.
Borcu devam eden sosyal konutların tapusu üzerinde, borç bitene kadar "ipotek" ve "satılamaz/kiralanamaz" şerhi bulunur. Bu şerh, konutun borcu bitmeden üçüncü kişilere devredilmesini veya ticari bir kazanç (kira) amacıyla kullanılmasını yasal olarak engeller. Taksitleri devam ederken evini kiraya verdiği tespit edilen hak sahipleri, sözleşme feshi ve konutu kaybetme riskiyle karşı karşıya kalır.
Kiralama Yasağının İstisnaları Nelerdir?
TOKİ, sosyal konutların temel amacına sadık kalsa da bazı "zorunlu" durumlar için istisnalar tanıyabilmektedir. Ancak bu istisnalar, hak sahibinin keyfiyetine bağlı değildir ve mutlaka resmi belgelerle kanıtlanmalıdır:
Zorunlu Tayin: Hak sahibinin kamu veya özel sektörde görev yeri değişikliği nedeniyle başka bir şehre taşınma zorunluluğu (Resmi atama belgesi gerekir).
Sağlık Sorunları: Hak sahibinin veya birinci derece yakınının (anne, baba, eş, çocuk) tedavisi mümkün olmayan ciddi sağlık sorunları nedeniyle başka bir yerde ikamet etme mecburiyeti (Sağlık kurulu raporu gerekir).
Bu gibi durumlarda hak sahibinin TOKİ'ye yazılı olarak başvurması ve geçerli mazeretini sunarak özel izin talep etmesi gerekmektedir.
Peki, TOKİ Konutu Ne Zaman Yasal Olarak Kiraya Verilebilir?
Bir TOKİ sosyal konutunun yasal olarak kiraya verilebilmesi ve alınıp satılabilmesi için iki temel şartın yerine getirilmesi zorunludur:
Borcun Tamamen Kapatılması: Konutun TOKİ'ye olan tüm taksit borcunun ödenmiş olması.
Tapudaki Şerhin Kaldırılması: Borç bittikten sonra ilgili tapu müdürlüğüne başvurularak, konut üzerindeki TOKİ ipoteğinin ve kısıtlamaların (şerh) kaldırılması.
Bu iki işlem tamamlandığında, konut sahibinin mülk üzerindeki tasarruf hakkı tam hale gelir ve evini dilediği gibi satabilir veya kiraya verebilir.
TOKİ'nin Kendi "Kiralık Konut" Modeli Farklı
Son olarak, TOKİ'nin "ev sahibi yapma" projelerinden bağımsız olarak, doğrudan "kiralama" amaçlı yeni bir model üzerinde çalıştığını da belirtmek gerekir. Şimdilik sadece İstanbul'da hayata geçirilen bu projede TOKİ, inşa ettiği konutları satmayıp, piyasa rayiç bedelinin altında fiyatlarla (yaklaşık yarı fiyatına) 3 yıl süreyle kiraya vermektedir. Kura ile belirlenen bu konutlarda da ikamet zorunluluğu bulunmakta ve evin alt kiracılara verilmesi kesinlikle yasaklanmıştır.
