Kira piyasasındaki hareketlilikle birlikte, kiralık konut ilanlarında yer alan ayrımcı ifadeler yeniden gündemde. Geçtiğimiz günlerde “Emekliye kiralık değildir” ibaresi bulunan bir ilan tepki çekmiş, Ticaret Bakanlığı bu ilan için idari para cezası uygulamıştı. Ancak benzer ifadelerin hâlâ bazı ilan sitelerinde yer aldığı görülüyor. Peki ev sahipleri ya da emlakçılar ilan verirken hangi taleplerde bulunabilir, hangileri cezaya yol açar? İşte detaylar…
Ayrımcı İlanlara Para Cezası
İstanbul Ümraniye’deki bir kiralık ev ilanında yer alan “Emekliye kiralık değildir. Emekliler aramasın, maaşına haciz konulamadığı için emekli tercih etmiyoruz. Daire sadece devlet memuruna ve kurumsal çalışana verilecektir” ifadeleri üzerine Ticaret Bakanlığı devreye girdi.
Bakanlık, bu ilanı yönetmeliğe aykırı bularak para cezası uyguladı ve yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi:
“Her vatandaşımızın eşit şartlarda hizmet almasını, piyasada adil, dürüst ve ahlaka uygun ticari faaliyetlerin sürdürülmesini, toplum vicdanını zedeleyen her türlü ayrımcı uygulamanın önlenmesini temel önceliklerimiz arasında görüyoruz.”
Bu olay, “Ev sahibi kiracısını seçemez mi?” sorusunu da yeniden gündeme taşıdı.
Avukattan Açıklama: Bazı Talepler Mümkün Ama Sınır Var
Gayrimenkul hukuku uzmanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, ev sahiplerinin kiralama sürecinde bazı belgeleri talep edebileceğini belirtiyor:
“Maaş bordrosu, Findeks raporu, adli sicil kaydı, kefil ya da tahliye taahhüdü gibi belgeler istenebilir. Ev sahibi kira gelirini güvence altına almak isteyebilir. Ancak kiracının verdiği bu bilgilerin üçüncü kişilerle paylaşılması suç teşkil eder.”
Kiraz, ayrımcı ilanlar konusunda ise şu uyarıyı yapıyor:
“‘Emekliye verilmez’, ‘yabancıya kiralık değildir’, ‘bekara uygun değil’, ‘çok çocuklu aile aramasın’ gibi ifadeler açıkça ayrımcılık sayılır.
Bu tür ilanlar şikâyet edilirse idari para cezası uygulanır.
Aynı şekilde ‘sadece memura kiralık’ gibi ifadeler de, diğer grupları dışladığı için yasal değildir.”
Sadece konutun niteliğiyle doğrudan ilgili durumlarda istisna mümkündür. Örneğin 1+0 daire için “kalabalık aileye uygun değildir” ibaresi hukuka aykırı sayılmaz.
Ayrımcılık Şikâyetlerinde Yetkili Kurum
Avukat Kiraz, ayrımcılıkla ilgili şikâyetlerde başvuru merciinin Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) olduğunu belirtiyor.
Ticaret Bakanlığı ise ilanların yanıltıcı, fahiş fiyatlı veya yönetmeliğe aykırı olması durumunda idari yaptırım uyguluyor.
Fahiş Fiyat Artışlarına da Ceza
Bakanlık, kötü niyetli ilan fiyat artışlarını da yakından izliyor. Genel ekonomik verilerle uyumlu olmayan veya haklı gerekçeye dayanmayan zamlar tespit edildiğinde 150 bin TL’ye kadar para cezası uygulanıyor.
Son denetimlerde:
9,5 milyon TL’lik taşınmazın 18 gün içinde 13 milyon TL’ye çıkarıldığı,
Başka bir ilanda 2 haftada 1 milyon TL artış yapıldığı,
Bir başka taşınmazda ise 1 haftada 1,5 milyon TL fark eklendiği belirlenmişti.
Bu işlemler sonucunda 256 kişi hakkında toplam 34,9 milyon TL idari para cezası uygulandı.
Hâlâ Görülen Ayrımcı İfadeler
Denetimlere rağmen bazı ilanlarda hâlâ şu ifadelerin yer aldığı görülüyor:
“Yabancıya kiralık değildir.”
“Bekara verilmez.”
“Ev sahibinin memur şartı vardır.”
“Yabancı uyruklu ve çok çocuklu aileye kiralanmaz.”
“Sadece kurumsal çalışan veya memura verilecektir.”
Bu tür ifadeler, ilan sahibini TİHEK ve Ticaret Bakanlığı nezdinde cezai yaptırımla karşı karşıya bırakabiliyor.
Uzmanlardan Uyarı:
“Ev sahibinin tercihi, hukukun önüne geçemez.”
Gayrimenkul uzmanları, konut piyasasında hem kiracıların hem de ev sahiplerinin haklarını koruyacak adil bir denetim sisteminin önemine vurgu yapıyor. Uzmanlara göre, “kiracıyı seçme özgürlüğü” ayrımcılığa dönüştüğünde, ceza kaçınılmaz oluyor.
