Gayrimenkul sektöründe şeffaflığı sağlamak ve vergi kayıplarını önlemek adına atılan adımlara bir yenisi daha eklendi. Maliye Bakanlığı tarafından geliştirilen MEVA (Mekansal Veri Analiz Sistemi), tapuda beyan edilen rakamlarla mülkün gerçek piyasa değeri arasındaki uçurumu kapatmayı hedefliyor. Peki, binlerce kişiye ceza yağdıran bu sistem nasıl çalışıyor ve vatandaşları neler bekliyor?
MEVA Sistemi Nedir ve Nasıl Çalışıyor?
MEVA, Türkiye genelindeki tüm taşınmaz alım satım işlemlerini dijital ortamda mercek altına alan gelişmiş bir elektronik denetleme sistemidir. Sistem sadece tapu kayıtlarına bakmakla kalmıyor; teknolojinin tüm imkanlarını kullanarak çapraz sorgulama yapıyor.
MEVA, bir gayrimenkulün gerçek değerini tespit etmek için şu verileri analiz ediyor:
Konum Verileri: Taşınmazın ili, ilçesi, mahallesi, ada ve parsel numaraları.
Fiziki İnceleme: Uydu ve drone görüntüleri ile mülkün konumu ve niteliği.
Piyasa Karşılaştırması: Bölgedeki emsal satışlar ve internet sitelerindeki gayrimenkul ilan fiyatları.
Bu veriler ışığında, tapuda beyan edilen matrah ile sistemin tespit ettiği "gerçek değer aralığı" karşılaştırılıyor. Eğer arada ciddi bir fark varsa, sistem otomatik olarak "riskli işlem" uyarısı veriyor.
15 Gün İçinde İzaha Davet Edilebilirsiniz
Sistem tarafından riskli görülen işlemler için Gelir İdaresi, alıcı ve satıcıya bir yazı tebliğ ediyor. Bu yazı, kişilerin 15 gün içerisinde Vergi Dairesi’ne gelerek durumu izah etmeleri gerektiğini belirtiyor.
Burada vatandaşlar için kritik bir çıkış yolu bulunuyor: Eğer mükellef, 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 63. maddesi gereğince ağır vergi ziyaı cezalarıyla karşılaşmak istemiyorsa, Vergi Usul Kanunu'nun (VUK) 371. maddesi (Pişmanlık Hükümleri) kapsamında beyanını düzeltebiliyor. Böylece cezalı tarhiyattan kurtulup sadece eksik ödenen harcı ve faizini ödeyerek süreci kapatabiliyor.
113 Milyon TL'lik Harç Tahsil Edildi
MEVA sisteminin etkisi 2025 yılı verilerine net bir şekilde yansıdı. Aralık 2025 itibarıyla:
16.000’den fazla taşınmaz sistem tarafından tarandı.
9.150 kişiden, beyan farkları nedeniyle açıklama talep edildi.
Bu kişilerden 2.475'i, pişmanlık hükümlerinden yararlanarak beyanlarını düzeltti ve toplamda 113.009.000 TL ek tapu harcı ödedi.
Sadece Tapu Harcı Değil, Değer Artış Kazancı da Risk Altında
MEVA ile yapılan düzeltmeler sadece o gün ödenen tapu harcını değil, geçmişe dönük vergi beyanlarını da etkiliyor. Özellikle gayrimenkulünü satın aldıktan sonra 5 yıl geçmeden satan kişiler için durum daha kritik.
Gerçek satış bedelinin ortaya çıkmasıyla birlikte, alım ve satım arasındaki kâr marjı (değer artış kazancı) da resmiyet kazanmış oluyor. Bu durumda satıcıların, satışı izleyen yılın Mart ayında Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi vermesi gerekebiliyor. Uzmanlar, sürpriz vergilerle karşılaşmamak için 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun Mükerrer 80., 81. ve Mükerrer 82. maddelerinin dikkatle incelenmesi gerektiğini vurguluyor.
